Jak dbać o sprawność techniczną opryskiwacza?

Sprawny opryskiwacz to jeden z warunków prawidłowego wykonania zabiegów ochrony roślin. Obowiązek posiadania dokumentu jego atestacji, potwierdzającego jego sprawność, nakłada Ustawa o Środkach Ochrony Roślin. Badanie techniczne opryskiwacza jest ważne 3 lata. Wyjątek stanowi nowy sprzęt, u którego badanie techniczne przeprowadza się najpóźniej po upływie 5 lat od jego zakupu - w tym przypadku musimy posiadać dowód nabycia opryskiwacza. 

Zgodnie z obowiązującymi przepisami stosowanie środków ochrony roślin przy użyciu opryskiwacza nieposiadającego aktualnego zaświadczenia o przeprowadzonym badaniu technicznym podlega karze grzywny.

Niesprawność nie popłaca

Wykonywanie zabiegów ochrony roślin niesprawnym opryskiwaczem stwarza ryzyko zagrożenia w postaci nagromadzenia się pozostałości środków chemicznych w środowisku naturalnym i płodach rolnych lub uszkodzenia uprawianej rośliny, jeżeli środki ochrony roślin zastosujemy w nadmiernej ilości. Z kolei jeśli użyjemy je w zbyt małej ilości, nie uzyskamy zamierzonych efektów ochrony i będziemy musieli powtórzyć zabieg, co pociągnie za sobą dodatkowe koszty.

Badanie okresowe i coroczna kalibracja

Na każdym posiadaczu sprzętu do aplikacji środków ochrony roślin ciąży obowiązek przeprowadzania okresowych badań, potwierdzających sprawność techniczną sprzętu używanego do stosowania środków ochrony roślin. Kolejnym obowiązkiem jest przeprowadzenie przynajmniej raz w roku kalibracji opryskiwacza we własnym zakresie. Badania sprawności technicznej przeprowadzają Stacje Kontroli Opryskiwaczy. Wykaz jednostek uprawnionych do wykonywania badań opryskiwaczy można znaleźć na stronie Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa http://piorin.gov.pl. Niektóre z tych stacji oferują swoje usługi z dojazdem do klienta. 

Przygotowanie do kalibracji lub badania sprawności

Postaram się wyjaśnić, jak przygotować opryskiwacz do samodzielnej kalibracji lub do badania sprawności technicznej. Wymienione poniżej czynności powinny być wykonane także przed rozpoczęciem sezonu:

1. Dokładne umycie opryskiwacza, zarówno z zewnątrz, jak i wewnątrz. Do tego celu można użyć myjki wysokociśnieniowej, najlepiej z ciepłą wodą, ewentualnie można pomóc sobie jakimś detergentem. Opryskiwacz najpierw myjemy z zewnątrz, a później w środku.
2. Oględziny zbiornika opryskiwacza. W tym celu napełniamy go do około 2/3 pojemności. Jeżeli zauważymy przecieki, powinniśmy je uszczelnić. W przypadku, gdy występują one na przyłączach przewodów lub zaworów do zbiornika, pomocne mogą być uszczelki. Trudniej będzie nam usunąć nieszczelności, jeżeli zdiagnozujemy uszkodzenie zbiornika, np. pęknięcie. W takiej sytuacji możemy użyć kleju lub, ewentualnie, zespawać (spawanie plastiku). 
3. Oględziny pompy. Sprawdzamy ilość i jakość oleju. Jeżeli na bagnecie widać olej zmieszany z wodą, to pompa posiada nieszczelności pomiędzy układem smarowania a cieczowym. W takim celu należy podjąć naprawę pompy, aby nie dopuścić do jej uszkodzenia.
4. Przegląd filtrów. Trzeba je oczyścić, a jeżeli zauważymy jakieś uszkodzenia, to należy bezwzględnie wymienić filtry na nowe. W tym kroku sprawdzamy również poprawność działania mieszadła.
5. Sprawdzenie belki opryskiwacza. Przeprowadzamy wizualne oględziny na całej jej szerokości, czy nie jest skrzywiona i czy nie posiada pęknięć. Kontrolujemy poprawność podnoszenia i rozkładania. Jeżeli stwierdzimy jakieś uszkodzenia, należy je naprawić.
6. Wizualna ochrona rozpylaczy. Jeżeli są uszkodzone, to należy je wymienić. Powinniśmy również sprawdzić, czy wszystkie zawory sekcyjne można bez problemu załączyć. Jeżeli wystąpią jakieś problemy, należy je naprawić.

Po wykonaniu powyższych czynności możemy przystąpić do obowiązkowej samodzielnej kalibracji opryskiwacza. Jeżeli mija termin badania technicznego, powinniśmy udać się do stacji kontroli opryskiwaczy.

Kalibracja opryskiwacza 

Kalibrację rozpoczynamy od ustalenia ilości cieczy, którą będziemy chcieli zastosować na hektar. Wartości te odczytamy z etykiety środka ochrony roślin. Dla większości z nich będzie to od 150 do 400 litrów (do obliczeń przyjmę 220 l).
Następnie musimy określić prędkość, z jaką będziemy wykonywać zabiegi ochrony roślin. W tym celu musimy wyznaczyć odcinek 100 m i zmierzyć czas przejazdu tego odcinka. Przejazd wykonujemy na tym samym biegu i obrotach silnika, na jakich będziemy wykonywać zabiegi. Obroty silnika powinny być tak dobrane, aby pompa opryskiwacza miała zapewnione odpowiednie warunki pracy.

Przy obrotach WOM 540 obroty silnika wynoszą około 2000. Prędkość obliczamy według wzoru: V (km/h) =360 / t (s), gdzie: V - prędkość ciągnika w km/h, 360 - stała wartość, t - czas przejazdu odcinka 100 m, np. V (km/h) = 360 / 55 s = 6,5 km/h.

Kolejnym krokiem jest określenie wydatku cieczy z jednego rozpylacza (q) przy wybranej prędkości (u mnie jest to 6,5 km/h). W tym celu należy skorzystać ze wzoru: q= Q*V*r / 600, gdzie: q to wydatek cieczy jednego rozpylacza (l/min), Q - zaplanowana dawka cieczy na 1 ha (u mnie jest to 220 l), V - prędkość ciągnika podczas zabiegu (u mnie jest to 6,5 km/h), r - rozstaw rozpylaczy na belce polowej (w większości przypadków będzie to 0,5 m),  600 - stała wartość, np. q = 220*6,5*0,5/600= 715/600= 1,19 l/min.

Następnie musimy wykorzystać tabelę wydajności rozpylaczy w zależności od ciśnienia. Odszukujemy wartość ciśnienia przy wydatku q, (który obliczyliśmy przy poprzednim wzorze; w wyliczeniu przy wydatku 1,19 l/min i rozpylaczach niebieskich ciśnienie, które odczytałem, wynosi 3,0 bar). Jeżeli nie odnajdziemy wyliczonej wartości lub chcemy zastosować inne rozpylacze, możemy obliczyć ją według wzoru: P1*(q2/q1)2 = P2, gdzie: q2 - wydatek cieczy z rozpylacza (który obliczyłem: 1,19 l) w l/min, q1 - przybliżony wydatek rozpylacza z tabeli, jeżeli nie odnajdziemy obliczonej wartości w l/min, P1 - odczytane ciśnienie z tabeli, przy jakim jest osiągnięta wartość q1.

W przykładzie wykorzystam tabele z rozpylaczy czerwonych: 2*(1,19/1,29)2 = 1,7, więc u mnie P2 = 1,7 bar
Jeżeli wykonaliśmy obliczenia, przystępujemy do określenia wydatku cieczy z rozpylaczy w naszym opryskiwaczu. Wykonujemy to następująco:

• napełniamy opryskiwacz czystą wodą w ilości około 2/3 pojemności zbiornika,
• dobieramy odpowiednie rozpylacze, (w moim przypadku - niebieskie),
• ustawiamy ciśnienie na manometrze (w moim przypadku jest to 3,0 bar; jeżeli wybrałbym rozpylacze czerwone, to według wcześniejszych obliczeń musiałbym ustawić ciśnienie na 1,7 bar),
• podstawiamy naczynia miarowe, pod kilka losowo wybranych rozpylaczy, i uruchamiamy opryskiwacz na 1 minutę,
• mierzymy ilość cieczy w poszczególnych naczyniach miarowych. Jeżeli jest ona porównywalna, wyliczamy średnią, która powinna w przybliżeniu pokryć się z obliczonym wydatkiem (w moim przypadku jest to 1,19 l). Jeżeli średnia odbiega od obliczonej wartości, musimy skorygować ciśnienie robocze i przeprowadzić następną próbę.

Jeżeli nie chcemy wykonywać obliczeń, a znamy prędkość, z jaką będziemy wykonywać zabiegi, kalibrację opryskiwacza możemy przeprowadzić korzystając tylko z tabel charakterystyki rozpylaczy i wykonując próbę na swoim opryskiwaczu. 
Jeśli po wykonaniu powyższych czynności wszystkie wartości się zgadzają, oznacza to, że będziemy mogli wykonywać zabiegi ochrony roślin według tabeli wydatku rozpylaczy, gdyż odnajdziemy w niej odpowiednią prędkość i ciśnienie i będziemy pewni, że zastosujemy odpowiednią ilość cieczy roboczej.