O strukturze hodowli i ocenie wartości użytkowej i hodowlanej trzody chlewnej

Wyodrębnione są dwie kategorie stad: pierwsze stada uprawnione są do produkowania knurków i loszek i drugie, które mogą produkować tylko loszki, a wszystkie knurki są kastrowane i przeznaczone do tuczu.

W hodowli dopuszczone jest kojarzenie w czystości rasy oraz międzyrasowe, zarówno dla produkcji loszek, jak i knurów. Produkcja mieszańców oparta jest o zalecane kombinacje krzyżowania, które uwzględniają predyspozycje komponentów matecznych i ojcowskich, zgodnie z przyjętym programem hodowlanym. Program zakłada, że loszki mieszańcowe mogą być produkowane wyłącznie w oparciu o następujące rasy mateczne:

• wielką białą polską,
• polską białą zwisłouchą,
• puławską.

Natomiast knury mieszańcowe mogą być produkowane wyłącznie w oparciu o rasy ojcowskie:

• hampshire,
• duroc,
• pietrain. 

Program hodowlany pozwala na utrzymanie w jednej chlewni hodowlanej jednej rasy bądź kilku, ale każde stado musi posiadać własny numer. Określono minimalną wielkość stada – dla ras wbp i pbz produkujących knury i loszki, to minimum 20 loch, a dla stad produkujących wyłącznie loszki oraz pozostałych ras, minimalna wielkość wynosi 10 loch. Dla każdej rasy w chlewni prowadzi się odrębny rejestr stada lub kartotekę loch z ewidencją miotów. 

Loszki i knury wprowadzane na remont w stadach ras: wbp, pbz, duroc i hampshire, powinny być wolne od genu wrażliwości na stres. Wymóg dotyczy loszek oproszonych po raz pierwszy po 30.06.2007 r. oraz knurów, po których urodziły się mioty po 30.06.2007 r.

Prowadzone w stadzie dokumenty hodowlane, stanowią podstawę do wpisu zwierząt do ksiąg wstępnych lub głównych. Prowadzone dokumenty dotyczą pochodzenia zwierzęcia, wyników oceny wartości użytkowej i hodowlanej. Pochodzenie zwierzęcia stwierdza dowód urodzenia, tzw. metryczka, zaświadczenie hodowlane wystawione przez prowadzącego księgi (dla zwierząt importowanych świadectwo pochodzenia) lub świadectwo pokrycia matki, w przypadku gdy locha posiada jednostronne pochodzenie.

Wartość użytkową zwierzęcia stwierdza się na podstawie metryczki potomstwa, protokołu z oceny użytkowości tucznej i rzeźnej, przeprowadzonej przyżyciowo - wystawionej przez upoważnionego pracownika Polskiego Związku Hodowców i Producentów Trzody Chlewnej, protokołu z oceny użytkowości tucznej i rzeźnej wystawionego przez Stację Kontroli Użytkowości Rzeźnej Trzody Chlewnej Instytutu Zootechniki.

Wartość hodowlaną zwierzęcia stwierdza się na podstawie wydruku komputerowego sporządzonego ze zbioru danych przesłanych z Instytutu Zootechniki, określona indeksem BLUP. 

Ustawa z dnia 20 sierpnia 1997 r. o organizacji hodowli i rozrodzie zwierząt gospodarskich, określa w art. 12 warunki i zasady wpisu zwierząt do księgi. Zgodnie z tymi wytycznymi, do ksiąg mogą być wpisane zwierzęta hodowli krajowej oraz pochodzenia zagranicznego. Księgi są prowadzone odrębnie dla każdej płci i dzielą się na część wstępną - dla loch i część główną - dla loch i knurów.

• do ksiąg mogą być wpisane lochy po odchowaniu pierwszego miotu prosiąt, które poddane były ocenie użytkowości tucznej i rzeźnej przeprowadonej przyżyciowo.
• do ksiąg mogą być wpisane knury, które poddane były ocenie użytkowości tucznej i rzeźnej przeprowadzonej przyżyciowo.
• do ksiąg części wstępnej i głównej wpisuje się zwierzęta, które: nie wykazują zewnętrznych objawów chorobowych, odpowiadają wzorcowi rasy, są prawidłowo wyrośnięte i zbudowane, są poddane ocenie wartości użytkowej.

Do części głównej wpisuje się lochy i knury posiadające co najmniej dwa pokolenia przodków wpisanych do ksiąg.
Za zwierzęta hodowlane uważa się te zwierzęta, które wpisane są do części wstępnej bądź głównej, spełniające wymagania wpisu do księgi oraz poddane ocenie wartości użytkowej lub hodowlanej. Jako dowód wpisu do księgi wydaje się świadectwo wpisu. Wpisu dokonuje osoba upoważniona przez prowadzącego księgi, na wniosek hodowcy - właściciela zwierzęcia. 

Zwierzę wpisane do księgi otrzymuje numer wpisu, który składa się z liter „G” lub „W”, co oznacza symbol części księgi. Kolejny numer wpisu i dwuliterowy symbol województwa (np dla województwa śląskiego – Kt).

Potomstwu po rodzicach wpisanych do ksiąg wydaje się świadectwo wpisu do rejestru tzw. zaświadczenie hodowlane, oczywiście po wcześniejszym dokonaniu oceny użytkowości tucznej i rzeźnej przeprowadzonej przyżyciowo.

Podczas oceny użytkowości zwierząt rejestruje się głównie:

• w zakresie użytkowości rozpłodowej: liczbę prosiąt urodzonych, liczbę prosiąt odchowanych, liczbę sutków, wiek pierwszego oproszenia i okres międzymiotu,
• w zakresie użytkowości tucznej i rzeźnej: tempo wzrostu, grubość słoniny, wysokość oka polędwicy i zawartość mięsa w tuszy.

Podstawą sprzedaży materiału hodowlanego, zarówno knurów jak i loszek czystorasowych, czy mieszańcowych, jest zaświadczenie hodowlane, które wraz ze zwierzęciem powinno być przekazywane nabywcy. Na podstawie zgromadzonych danych na zaświadczeniu, można poznać wartość hodowlaną zakupionych zwierząt i ich potencjalny wpływ na poprawę wyników uzyskiwanych w chowie, czy hodowli trzody chlewnej.

Mariola Olszewska  Śląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Częstochowie  Jeden z 16 Ośrodków Doradztwa Rolniczego w kraju. Śląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Częstochowie realizuje na obszarach wiejskich województwa śląskiego zadania z zakresu doradztwa rolniczego. Podstawowym zadaniem Ośrodka jest doradztwo rolnicze, obejmujące działania w zakresie rolnictwa, rozwoju wsi, rynków rolnych oraz wiejskiego gospodarstwa domowego, mającego na celu poprawę poziomu dochodów rolniczych oraz podnoszenie konkurencyjności rynkowej gospodarstw rolnych, wspieranie zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich, a także podnoszenie poziomu kwalifikacji zawodowych rolników i innych mieszkańców obszarów wiejskich.   Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj