Wymagająca kolba, czyli jak uprawiać kukurydzę?

Kukurydza jest rośliną o dużych wymaganiach cieplnych i pokarmowych oraz powolnym początkowym tempie wzrostu. Jest także wrażliwa na konkurencję ze strony chwastów oraz ataki szkodników, dlatego z tych powodów jej uprawa wymaga dużej dokładności i skrupulatności.

Niewłaściwy dobór odmiany

Podstawowym błędem, który można popełnić zaczynając uprawę kukurydzy, to wykorzystanie do siewu nasion pochodzących z własnego rozmnożenia. Zazwyczaj taka plantacja zasiana pokoleniem F2 jest bardzo niewyrównana. Obok roślin wysokich są niskie, często różniące się także innymi cechami morfologicznymi. Przyjmuje się, że w Polsce udział pól obsianych ziarnem pokolenia F2 wynosi wciąż co najmniej 20% powierzchni uprawy kukurydzy. Naukowcy uważają, że siejąc pokolenie F2, można się spodziewać obniżenia plonowania ziarna sięgającego nawet 20–40% (najwięcej badań mówi o ok. 20% spadku). Więc straty z powodu spadku plonu ziarna przekraczają koszt zakupu materiału siewnego. Co więcej, należy także dodać, że siew takiego ziarna jest nielegalny!

Kolejnym czynnikiem, który determinuje decyzję o wyborze odmiany do siewu jest cena nasion kukurydzy. I jest to błąd. Można w ten sposób kupić – co prawda tańsze ziarno, ale można też mieć nawet o połowę mniejszy plon. Problem stanowi również wybór odmiany z krajowego rejestru COBORU, gdzie zarejestrowanych jest ponad 190 odmian kukurydzy, a liczba ta    z roku na rok ciągle rośnie. Tak duży wybór sprawia, że dobór odmiany często bywa przypadkowy. Spowodowane to jest przez brak zwrócenia uwagi na to, czy dana odmiana odpowiada regionowi uprawy, warunkom glebowym czy przeznaczeniu plonu (ziarno czy kiszonka). Jednakże błędnie dobrana odmiana pod względem klasy wczesności (FAO) prowadzi do dużych spadków plonów. 

Błąd przy doborze wczesności odmiany może mieć poważne skutki. Jeśli zostanie wybrana zbyt wczesna odmiana niż jest zalecana dla danego rejonu, można utracić część plonu, który można potencjalnie uzyskać przy wyborze odmiany późniejszej i plenniejszej. W sytuacji przeciwnej, kiedy zostanie wybrana odmiana zbyt późna, zwiększa się ryzyko zbioru przy zbyt dużej wilgotności ziarna, a to spowoduje wzrost nakładów na jego suszenie. Zbyt późna odmiana może opóźnić osiągnięcie dojrzałości technologicznej do zbioru na kiszonkę, w konsekwencji opóźni zbiór lub będzie trzeba zbierać kukurydzę w zbyt wczesnej fazie (pozyska się masę kiszonkową o poważnie mniejszej wartości żywieniowej). Nim zdecydujesz się na określoną odmianę warto przeanalizować odmiany polecane dla Twojego rejonu kraju.

Objaśnienia:

^R   - odmiana wstępnie rekomendowana

liczba FAO

wskaźnik wczesności odmian czyli długość okresu wegetacyjnego potrzebnego do zakumulowania suchej masy. Liczbę FAO definiuje COBORU, na podstawie której odmiany są rekomendowane do uprawy w odpowiednich rejonach kraju.

Klasy wczesności kukurydzy:

wczesne: do FAO 220

średniowczesne: FAO 230‑250

średniopóźne: FAO 260‑290

późne: FAO 300‑350
 

stay green

cecha utrzymująca zieloność liści i łodyg w czasie dojrzewania, co pozwala na dłuższą akumulację składników pokarmowych i zwiększoną koncentrację suchej masy w kolbach. Dzięki temu okres zbioru jest wydłużony, a masa do zakiszania pozyskana z mieszańców typu „stay green” łatwiej się zakisza, dzięki wyższej zawartości wody w liściach i łodygach. Takie odmiany wyżej plonują w uprawie na ziarno, natomiast kiszonka cechuje się większą strawnością. Ponadto odmiany „stay green” mają zwiększoną odporność na choroby.

dry down

cecha odmiany o szybkim wysychaniu ziarna na polu. Ułatwiają to m.in. luźno ułożone liście okrywowe kolby i cieńsza okrywa owocowo-nasienna ziarniaka. Cecha ta umożliwia zbiory ziarna o niższej wilgotności.

Często jednak odmiany charakteryzują się wszechstronnym zastosowaniem z przeznaczeniem do obu kierunków użytkowania.

Za niska temperatura gleby

W ciągu ostatnich lat przybyło sprzymierzeńców wczesnych siewów kukurydzy. Poprzedni sezon  pokazał jednak, że nie data w kalendarzu, a temperatura gleby powinna decydować o terminie siewu. Minionej wiosny pierwsze plantacje kukurydzy zakładane były na początku kwietnia, w warunkach gdy temperatura powietrza gwałtownie wzrosła. Jednakże gleba była jeszcze nieogrzana dostatecznie, a kolejna część miesiąca okazała się niezwykle chłodna i z przymrozkami. Nasiona które właśnie pęczniały i kiełkowały wystawione były na działanie niskich temperatur, co przyczyniło się do rzadkich i bardzo nierównomiernych wschodów. Pokaźny procent wczesnych zasiewów wymagał przez to przesiewów. Co w takiej sytuacji zrobić, by nie powtórzyć błędów z poprzedniego sezonu? Kontrolowanie temperatury gleby przed siewem powinno stać się obowiązkiem koniecznym. Ziarno kukurydzy potrzebuje do kiełkowania temperatury mierzonej na głębokości 5 cm, o wartości co najmniej 8-10°C. Pomocne mogą być wyniki cold-test (zimny test). Wiele firm nasiennych dysponuje takimi materiałami, dlatego warto o to zapytać przy zakupie nasion kukurydzy.

cold-test (zimny test), ma na celu określenie zdolności wschodów polowych kukurydzy w niskich temperaturach podłoża (4-6^oC) oraz ustalenie, które odmiany posiadają genetyczne zdolności do siewów w chłodną glebę. Cold-test w niemałym stopniu odzwierciedla sytuacje jakie najczęściej panują w trakcie wczesnych siewów kukurydzy. Można w ten sposób wybrać odmianę, która będzie dobrze kiełkowała w warunkach stresowych (chłodu) i nadawać się będzie do wczesnego siewu. W sytuacjach stresowych nasiona o wysokim wigorze będą wschodziły lepiej niż nasiona o wigorze niskim, nawet, jeśli nie pojawiać się różnice w zdolności kiełkowania. Nasiona o wyższych ocenach cold – test, mają zwiększone szanse na optymalne wschody polowe na chłodnych stanowiskach.

Warto pamiętać, że termin siewu kukurydzy powinien także zależeć od typu odmiany. Wyróżniamy typy: flint, dent lub pośrednie flint/dent. Różnica pomiędzy nimi polega na różnej budowie ziarna oraz innym wyglądzie roślin. Ponadto mają inne wymagania agrotechniczne. Warto więc poznać cechy je charakteryzujące.

Za płytki lub za głęboki siew

Częstym błędem jest źle dobrana do warunków glebowych głębokość siewu. Powinna ona być zależna od zwięzłości gleby i stanu uwilgotnienia. Na glebach ciężkich powinna wynosić 3–4 cm, a na lżejszych 5–6 cm. Głębsze siewy zapewniają lepsze uwilgotnienie, ale temperatura gleby wokół ziarniaka jest niższa, co negatywnie wpływa na proces kiełkowania. Wschody opóźniają się i słabnie tempo wzrostu początkowego roślin. Z kolei płytki siew na glebach podatnych na przesuszenie obarczony jest ryzykiem niepełnych wschodów z tytułu niedoboru wody. Aby wschody były szybsze i bardziej wyrównane, ziarna kukurydzy powinno wysiewać się w glebę niezbyt spulchnioną, co daje lepsze podsiąkanie wody. Siew powinno się wykonać siewnikiem punktowym w rozstawie 70–80 cm. Taki siew zapewni odpowiednią obsadę roślin na jednostce powierzchni, co jest jednym z ważniejszych czynników plonotwórczych. W uprawie na kiszonkę zaleca się obsadę od 100 do 200 tys. roślin na ha, na ziarno – od 70 do 100 tys. roślin na 1 ha.  

Kukurydza jest wymagającą rośliną, ale przy zachowaniu odpowiednich zasad podczas wyboru odmiany, siewu czy prowadzeniu prawidłowej agrotechniki plon może przynieść upragnione złote kolby. W następnym numerze napiszemy o właściwym nawożeniu i odchwaszczaniu plantacji.

Agnieszka Szczepańska Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Minikowie Jeden z 16 Ośrodków Doradztwa Rolniczego w kraju. Podstawowym zadaniem KPODR jest udzielanie wszechstronnej pomocy rolnikom, mieszkańcom obszarów wiejskich oraz przedsiębiorcom związanym z przetwórstwem rolno-spożywczym w celu zwiększania dochodów gospodarstw rolnych oraz poprawy warunków życia na wsi.Główna siedziba znajduje się w Minikowie (pow. Nakielski). Ośrodek posiada oddziały w Zarzeczewie (pow. Włocławski) oraz w Przysieku (pow. Toruński). Posiada własne wydawnictwo,które jest wydawcą miesięcznika Wieś Kujawsko-Pomorska oraz wielu poradników. Organizuje liczne wystawy i targi -m.in Międzynarodowe Targi Rolno-Spożywcze "Agrotech" w Minikowie, które na obszarze 12ha odwiedza corocznie ok. 350 wystawców i około 35 tys. zwiedzających.   Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj