KalendarzRolników.pl
PARTNERZY PORTALU
  • Partner serwisu Krajowa Rada Izb Rolniczych
  • Partner serwisu KRAJOWY OŚRODEK WSPARCIA ROLNICTWA
  • Partner serwisu Narodowy Instytut Kultury i Dziedzictwa Wsi w Warszawie
  • Narodowy Instytut Wolności
  • Partner serwisu Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego
  • Partner serwisu Województwo Podlaskie

WYSZUKIWARKA

Szkodniki łodygowe rzepaku i ich skuteczne zwalczanie

Opublikowano 08.04.2020 r.
Rzepak ozimy obok zbóż to nasza najważniejsza roślina uprawna w Polsce. Jednak duża powierzchnia upraw (ok. 900 tys. ha) oraz długa wegetacja, uproszczona agrotechnika i łagodniejące zimy – stanowią główne przyczyny nasilania się ataku szkodników (m.in. szkodniki łodygowe rzepaku). Dlatego zarówno w czasie wegetacji jesiennej i wiosennej wymagana jest intensywna ochrona rzepaku za pomocą chemicznych środków ochrony roślin. Inaczej jego produkcja jest nieopłacalna.

Groźne szkodniki łodygowe rzepaku w warunkach Polski

Za typowe na naszym terenie szkodniki łodygowe rzepaku uważa się chowacza brukwiaczka (Ceutorrhynchus napi, trudny w zwalczaniu, bo pojawia się i występuje nieregularnie w różnym czasie wczesną wiosną) i chowacza czterozębnego (Ceutorhynchus pallidactylus) z rodziny ryjkowcowatych. W wyglądzie są owalne i krępe, długości 2,5-4 mm, albo całe szare (brukwiaczek), albo szare z białą lub żółtą plamką na podstawie przedplecza (czterozębny), z charakterystycznym długim i zagiętym w dół ryjkiem na głowie. Wiosną składają owalne biało-żółtawe jaka, z których potem wykluwają się beznożne, 7-milimetrowe białawo-żółtawe larwy. Chowacz czterozębny atakuje parę do kilkunastu dni później, niż brukwiaczek (wychodzi z kryjówek przy 5-7°C temp. gleby i 10-12°C temp. otoczenia). Najpierw po zimie owady te żerują uzupełniając siły w temp. 16-18°C, co daje im możliwość dalekich lotów i składania jaj. Samice wiercą ryjkiem otwory w łodydze oraz nerwach głównych i ogonkach liściowych, w które składają jaja. Larwy wylęgają się z nich po 6-10 dniach i zaczynają intensywnie żerować, tworząc coraz dłuższe tunele żerowe. Następnie w pewnym momencie schodzą do gleby, przepoczwarzają się i przeobrażają w dorosłe imago.

Jakie szkody w uprawach wywołują szkodniki łodygowe rzepaku?

Szkody te powstają w wyniku wspomnianego żerowania larw. Najbardziej uszkasza drążenie przez nie tuneli żerowych w łodygach roślin, ponieważ zakłóca to przewodzenie wody, soli mineralnych i asymilatów. Rzepak słabiej przez to rośnie i często całkiem zamiera. Uszkodzenia sprzyjają też infekcjom patogenów chorobotwórczych (np. grzybów). Porażone rośliny które przetrwają inwazję, mają znacznie mniej łuszczyn i dużo słabiej wykształcone nasiona, których jest też ogólnie znacząco mniej. Tak powstałe straty w plonie rzepaku mogą sięgać nawet 50%, a niekiedy powodują całkowite wyniszczenie plantacji (szczególnie przy wtórnych porażeniach patogenów chorobotwórczych).

Objawy uszkodzeń rzepaku przez szkodniki łodygowe oraz progi ich szkodliwości

Przy żerowaniu chowacza brukwiaczka, najpierw pojawiają się biało obrzeżone otwory na pędach, a potem łodyga zwykle rozdyma się, pęka i esowato wykręca. Chowacz czterozębny nie wywołuje tak ewidentnych objawów, więc trudniej go wykryć. Jego działanie niszczące i znaczny negatywny wpływ na plonowanie jest jednak podobny. Wykazywanie obecności chowaczy w plantacji rzepaku i ocenę ich liczebności wykonuje się za pomocą specjalnych żółtych naczyń/pojemników chwytnych, ustawianych w lutym, co najmniej kilkanaście metrów od brzegów pól uprawnych. Jeśli w jednej takiej pułapce w ciągu 3 kolejnych dni wykaże się obecność 10 chrząszczy chowacza brukwiaczka lub 20 chowaczy czterozębnych oznacza to, że próg szkodliwości został przekroczony i należy koniecznie zrobić zabieg ochronny odpowiednim insektycydem. Liczebność chowaczy można też ocenić, otrzepując je z roślin do czerpaka entomologicznego. Próg szkodliwości dla chowacza brukwiaczka jest wtedy na poziomie 2-4 osobników i 6 u chowacza czterozębnego,, zebranych z 25 roślin.

Jak zwalczać szkodniki łodygowe rzepaku?

Należy w tym celu stosować odpowiednie środki skuteczne do zwalczania szkodników łodygowych. Pośrednio pomagają też właściwie prowadzone zabiegi agrotechniczne, w tym szczególnie prawidłowa uprawa roli, zróżnicowany płodozmian i optymalne nawożenie. Rzepak nabiera dzięki temu lepszej kondycji, jest też zdrowy i bardziej odporny na atak oraz żerowanie szkodników. Główną pomoc po przekroczeniu progów szkodliwości, dają jednak wspomniane zabiegi chemiczne insektycydowe. Stosuje się je najlepiej jeszcze przed złożeniem jaj przez omawiane chrząszcze, czyli wczesną wiosną (od momentu początku wydłużania pędu, do fazy początku rozwoju pąków kwiatowych). Zarejestrowanym oficjalnie do użytku, dobrze znanym i zalecanym z powodu wysokiej skuteczności preparatem do zwalczania szkodników łodygowych w rzepaku ozimym jest insektycyd Inazuma 130 WG (jednorazowo w dawce 0,16-0,20 kg/ha). Ma on szerokie spektrum działania, ponieważ oparto go na dwóch mocnych substancjach czynnych: pyretroidzie lambdę-cyhalotrynę i acetamiprydzie (pochodna neonikotynoidów). Środek ten jest też stosowany w ochronie pszenicy ozimej i co ważne – ma też rejestrację w zastosowaniach małoobszarowych. Można go stosować już przy temp. 5°C, co ma duże znaczenie wczesną wiosną.

 

 

kontakt1.jpg Redakcja KalendarzRolnikow.pl
 
 
Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj

POWIĄZANE TEMATY:szkodniki łodygowe rzepaku
Komitet do spraw pożytku publicznego
NIW
Sfinansowano ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich na lata 2018-2030
PROO