Poznaj nasze wyjątkowe Ponidzie!
Opublikowano 06.06.2018 r.
Ponidzie to region położony w województwie świętokrzyskim na terenie Niecki Nidziańskiej, nad środkową i dolną Nidą, od Chęcin po Nowy Korczyn. Przepływa przez nią malownicza rzeka Nida. Warto wybrać się do tego niezwykle atrakcyjnego regionu, który często bywa niedoceniany przez turystów. Czekają tam wspaniałe zabytki, uzdrowiska, możliwości uprawiania sportów oraz piękna przyroda. Tą ostatnią można podziwiać na terenie trzech parków krajobrazowych. Poznajmy Ponidzie!
Gmina Jędrzejów
Trudno wyobrazić sobie pobyt w Jędrzejowie bez wizyty w tutejszym opactwie cysterskim. Jest to najstarszy kościół Cystersów w Polsce. Zakon wybudowano tu jeszcze w XII wieku za czasów św. Bernarda z Clairvaux. Funkcjonuje tutaj ośrodek kultu bł. Wincentego Kadłubka. Istnieje możliwość zwiedzenia kompleksu klasztornego pod opieką zakonnika (od poniedziałku do soboty w godzinach: od 8.00 do 13.00 oraz od 13.30 do 19.00). Z sakralnych obiektów warto wspomnieć o kościele św. Trójcy, pochodzącym z początku XV wieku. Do naszych czasów przetrwały też średniowieczny krucyfiks i brązowa chrzcielnica. Kościół zdobi renesansowa polichromia z przełomu XVI - XVII wieku. Z kolei w Mnichowie znajduje się drewniana świątynia pw. św. Szczepana z XVIII wieku.
Kościół CystersówKolejnym miejscem, do którego warto się wybrać w Jędrzejowie jest Muzeum im. Przypkowskich. To niezwykle ciekawa placówka z jedną z największych w Europie kolekcji zegarów oraz przyrządów astronomicznych, która została zebrana dzięki zacięciu miejscowego lekarza, Feliksa Przypkowskiego. W zabytkowych piwnicach można podziwiać ekspozycję naczyń aptecznych oraz wyposażenie dawnej gastronomii. A wszystko to w dawnych, zabytkowych wnętrzach mieszkania rodziny Przypkowskich.
Z innych atrakcji turyści mogą skorzystać z Expresu Pondzie. Kolejka wąskotorowa kursuje na trasie między Jędrzejowem a Pińczowem. W skład pociągu wchodzi zabytkowy parowóz oraz trzy najpotężniejsze lokomotywy spalinowe, wagony retro, plenerowe i bufet z nagłośnieniem. Jadąc nią można podziwiać malownicze zakola rzeki Nidy. W trakcie podróży zaplanowany jest krótki postój, przeznaczony na ognisko, połączone z zabawą.
Gmina Pińczów
Na pińczowskim rynku znajduje się dawny zespół klasztorny oo. paulinów, założony w XV wieku przez kardynała Zbigniewa Oleśnickiego. W jego skład wchodzi kościół farny pw. św. Jana Ewangelisty. Świątynia połączona jest przewiązką z dawnym budynkiem klasztornym, który powstał w XVII wieku. Można tu podziwiać, m.in. zegar słoneczny z XVIII wieku. Aktualnie w budynku funkcjonują Pińczowskie Samorządowe Centrum Kultury oraz Muzeum Regionalne. Warto też wybrać się do sanktuarium MB Mirowskiej. Można tam podziwiać zespół klasztorny z XVII wieku z kościołem Nawiedzenia NMP. Natomiast z malowniczo położonej kaplicy św. Anny z XVI wieku rozciąga się niezwykły widok miasta i jego okolic.
Kapliczka św. AnnyPińczowska, renesansowa synagoga jest jednym z najstarszych, zachowanych zabytków kultury żydowskiej w Polsce. Przez kilkanaście lat prowadzono tu szeroko zakrojone prace remontowe, budowlane i konserwatorskie. Dzięki nim ten obiekt został udostępniony do zwiedzania. Z okresu renesansu pochodzi także Dom Ariański na Mirowie zw. Drukarnią Ariańską. Aktualnie znajduje się tu oddział Archiwum Państwowego w Kielcach. Z ciekawych miejsc znajdujących się w Pińczowie warto jeszcze wymienić pałac Wielopolskich, basztę oraz cmentarz wojenny z okresu I wojny światowej, przylegający do wschodniej strony do cmentarza parafialnego.
Młodzawy Małe zaliczane są do jednych z najciekawszych wsi na Ponidziu. W miejscowości można podziwiać monumentalny, barokowy kościół św. Ducha i MB Bolesnej z bogatym wyposażeniem. W Młodzawach Małych obowiązkowo trzeba wybrać się do Ogrodu na Rozstajach. To jedyny w województwie świętokrzyskim prywatny obiekt botaniczno-ornitologiczny, który można zwiedzać. Cechami charakterystycznymi ogrodu są tarasowy układ, znaczne różnice wzniesień, rzeźby wtopione w krajobraz, oczka wodne, wodospady czy strumyki. Można tam podziwiać ponad dwa tysiące odmian roślin i kilkanaście gatunków ptaków ozdobnych. W miejscowości Zagość Stara znajduje się bardzo stary kościół św. Jana Chrzciciela. Jest to ślad, który pozostał po joannitach, osadzonych tu w XII wieku.
Gmina Pińczów to nie tylko zabytki, ale także piękna przyroda. Warto wybrać się do rezerwatów „Grabowiec", „Krzyżanowice", „Polana Polichno", „Skowronno" oraz „Winiary Zagojskie".
Gmina Busko-Zdrój
W mieście Busku-Zdroju najstarszą, zachowaną budowlą jest modrzewiowy kościół pod wezwaniem pw. św. Leonarda z XVII wieku. Warto wybrać się do ponorbertańskiego zespołu klasztornego, który znajduje się niedaleko rynku. Swój aktualny wygląd świątynia zawdzięcza gruntownej przebudowie, którą przeszła po pożarze w XIX wieku. Natomiast w zdrojowym parku można podziwiać kaplicę św. Anny z XIX wieku.
Kościół Leonarda
Busko Zdrój najczęściej utożsamiane jest z kurortem uzdrowiskowym. W bezpośrednim sąsiedztwie kaplicy św. Anny znajduje się sanatorium Marconi. Jest ono zaliczane do jednych z bardziej reprezentacyjnych budynków w mieście. Gmach został zaprojektowany przez włoskiego architekta Henryka Marconiego i oddany do użytku w XIX wieku. Jest wzorowany na rzymskich budowlach użyteczności publicznej. W budynku znajduje się także sala koncertowa. Sanatorium otoczone jest parkiem zdrojowym z XIX wieku o powierzchni 14 hektarów. Składa się on z trzech części, czyli ogrodu łazienkowskiego, widowiskowej promenady oraz skwer w centrum miasta. Niedawno park powiększono o koleje 12 km. Zamek Dersława to pensjonat z początku XX wieku stylizowany na średniowieczny zamek. Znajduje się tu, m.in. galeria sztuki, która prezentuje dorobek regionalnych twórców.
W Szańcu znajdują się dwa obiekty, którym warto się przyjrzeć. Są to dwór Murowaniec z resztkami zabytkowego parku oraz kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny. Jednym z najcenniejszych elementów wyposażenia są witrażyk z ok. 1500 roku oraz szesnastowieczny zegar słoneczny. W Widuchowej wzniesiono w XVII wieku dwór. Obok niego znajduje się niewielki, późnobarokowy kościół pw. Najświętszej Maryi Panny z XVIII wieku. Zabytkowe świątynie podziwiać można też w miejscowościach: Dobrowoda, Radzanów, Chotelek, Szczaworyż oraz Janina.
Do naszych czasów w Pęczelicach przetrwały resztki zboru ariańskiego z drugiej płowy XVI wieku. Natomiast w Żernikach Górnych znajduje się starożytny kurhan z epoki brązu. Powstał na istniejących na tym obszarze wcześniejszych cmentarzyskach z neolitu i wczesnego brązu.
Gmina Daleszyce
Największym atutem turystycznym gminy Daleszyce jest przyroda. Znajduje się tu Cisowsko-Orłowiński Park Krajobrazowy. Warto wybrać się do jednego z trzech rezerwatów, to: "Cisy im. prof. Z. Czubińskiego", „Białe Ługi" oraz „Zamczysko". W ostatnim z nich zabroniona jest jakakolwiek ingerencja człowieka. Niektóre okazy drzew mają ponad 200 lat. Na terenie rezerwatu można też podziwiać wał kamienny sprzed dwóch tysięcy lat. Przypuszcza się, że został on ułożony w celach kultowych przez Celtów.
Gmina Chęciny
Zamek królewski w Chęcinach wzniesiono na grzbiecie skalistego wzgórza na przełomie XIII i XIV wieku. Jest to jeden z najciekawszych tego rodzaju obiektów w Polsce. Można tam podziwiać bardzo dobrze zachowane ruiny z furtami, basztami oraz wieżami. Z zamku rozciąga się piękny widok na okolicę. W Chęcinach warto na chwilę zatrzymać się przy renesansowej kamienicy zwanej Niemczówką. Funkcjonuje tam, m.in. Centrum Informacji Turystycznej i Historycznej gminy Chęciny. To miejsce, gdzie odbywają się koncerty, wystawy oraz spotkania ze znanymi ludźmi.
Zamek w Chęcinach
Obiekty sakralne można obejrzeć podążając Ścieżką Mnicha. Warto wybrać się do kościoła św. Bartłomieja, klasztoru Ojców Franciszkanów oraz klasztoru Sióstr Bernardynek. Przy ulicy Długiej pod numerem 21 obejrzeć można budynek dawnej synagogi z XVII wieku. Żydowski cmentarz zlokalizowany jest na południowo-wschodnim zboczu Góry Zamkowej. Znajduje się tam ponad 100 nagrobków. Najstarsze pochówki pochodzą z II połowy XVII wieku. Większość datowana jest na koniec wieku XIX oraz okres międzywojenny.
Przy drodze nr 7 niedaleko zamku znajduje się dwór Starostów Chęcińskich. Wybudowano go na niewielkim skalistym wzniesieniu w miejscu dawnego folwarku obronnego. Aktualnie pełni on funkcję Centrum Konferencyjno-Szkoleniowego. Warto zaznaczyć, że obiekt ten można zwiedzać z przewodnikiem od wtorku do niedzieli. Dwór sąsiaduje z Centrum Nauki Leonardo Da Vinci. Można tam poprzez zabawę zobaczyć, jak działa ludzki organizm oraz otaczająca nas przyroda. A wszystko to przez zabawę z wykorzystaniem nowoczesnego sprzętu oraz ciekawych ekspozycji.
Gmina Chęciny to nie tylko ciekawe zabytki, ale także niezwykła przyroda. Do jednych z najbardziej atrakcyjnych miejsc należy rezerwat „Jaskinia Raj”. Grota ta została odkryta w latach sześćdziesiątych. I od tamtej pory wzbudza zachwyt turystów. Podziwiać tam można różnego rodzaju formy krasu podziemnego. Podczas prowadzonych tam prac archeologicznych okazało się, że jaskinia była zamieszkiwana przez człowieka około 53-40 tys. lat temu. Znaleziono tu także szczątki prehistorycznych zwierząt. Dla turystów przygotowano podziemną trasę o długości 180 m, którą poprzedza wystawa tematyczna. Uzupełnieniem oferty jaskini jest Centrum Neandertalczyka. Znajdują się tam cztery sale tematyczne. Można dowiedzieć się, np. jak wyglądało życie pierwotnego człowieka. Jedną z największych atrakcji tego miejsca jest naturalnych rozmiarów replika mamuta. Ma ona trzy i pół metra wysokości i ponad sześć metrów długości. Z innych miejsc wartych zobaczenia można wymienić górę Rzepkę, górę Miedziankę, rezerwat Góra Zelejowa, rezerwat Milechowy, rezerwat Wolica, dwa kamieniołomy Szczerba i Zachodni.
Skansen w Tokarni to miejsce, gdzie na powierzchni ponad 70 hektarów można podziwiać wiejskie zabudowania z różnych zakątków Kielecczyzny.
Natomiast we wsi Ostrów powstał Ptasi Azyl. Przebywają tam dzikie ptaki oraz zwierzęta, które ze względu na okoliczności nie mogą powrócić do natury. Fundacja prowadzi także działalność ekologiczną. Warto jeszcze wspomnieć o Muzealnej Izbie Górnictwa Kruszcowego w Miedziance. Sąsiaduje ona z rezerwatem przyrody Góra Miedzianka i poświęcona jest głównie historii eksploatacji miedzi.
Gmina Nowy Korczyn
Najciekawszym zabytkiem w Nowym Korczynie jest kościół i klasztor pofranciszkański w Nowym Korczynie z 1257 r. Najstarszą częścią świątyni jest wczesnogotyckie prezbiterium z XIII w. krzyżowo-żebrowym sklepieniem (jedno z najstarszych tego rodzaju sklepień w Polsce). W tej gotyckiej świątyni można podziwiać niezwykłą architekturę, relikwie oraz wyposażenie kościoła. Znajdują się tu także średniowieczny obraz "Zaśnięcie Matki Bożej” oraz fresk diabła.
Gotycko-renesansowy charakter ma kościół pojezuicki św. Trójcy w Nowym Korczynie, zwany Farnym. Warto się wybrać do Starego Korczyna, gdzie urodził się Bolesław Wstydliwy. Z ciekawych zabytków znajduje się tam kościół pod wezwaniem św. Mikołaja. Wiele osób pielgrzymuje też do kościoła pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela w Ostrowcach z XIII wieku. Obecny obiekt został gruntownie przebudowany w XIX wieku. Znajduje się tu słynący łaskami obraz Matki Bożej Pokoju z XVI wieku. W Nowym Korczynie do naszych czasów przetrwała synagoga klasyczna z XVII wieku. Będąc w tej miejscowości warto zwrócić uwagę na zabytkowe kamienice z XVII wieku. Najstarsza z nich to dom Długosza z zachowanymi piwnicami sklepionymi kolebkowo. Warto także zobaczyć źródełko Św. Kingi, zwane przez ludzi "Kunegundą”.
Nowy Korczyn to gmina na terenie, której znajduje się wiele historycznych nekropolii. Z czasów I wojny światowej pochodzi Kopiec w Uciskowie. To największy w tym regionie cmentarz wojenny z tego okresu. Spoczywa na nim 1366 żołnierzy rosyjskich i 479 austro-węgierskich. Na cmentarzu Legionowym w Czarkowach znajdują się groby żołnierzy z czasów obu światowych wojen. Na cmentarzu w Nowym Korczynie zachował się grobowiec, w którym spoczywają partyzanci Armii AK.
Gmina Staszów
Jedną z największych atrakcji gminy jest miejscowość Kurozwęki. Znajduje się tam zabytkowy pałac, który prowadzi działalność gospodarczo-turystyczno-hotelarską. Na gości czeka tam wiele atrakcji. Do jednych z największych należy jedyna w Polsce hodowla bizonów amerykańskich. Turyści mogą zwiedzić pałac i muzeum, wybrać się do minizoo czy na przejażdżkę westernowym wozem. Znajduje się tam też jeden z największych w kraju labiryntów z kukurydzy. W Kurozwękach zobaczyć również można XV-wieczny zespół klasztorny. Natomiast w pobliskim Kotuszowie stadninę koni czystej krwi arabskiej.
Warto wybrać się także do Staszowa. Spacer można zacząć od zabytkowego starego miasta o układzie renesansowym. W jego centrum znajduje się klasycystyczny ratusz z połowy XVIII wieku. Jeśli chodzi o zabytki sakralne, to najcenniejszym obiektem jest gotycki kościół św. Bartłomieja. W XVII wieku dobudowano wieżę oraz kaplicę Matki Boskiej Różańcowej. Warto także przyjrzeć się dzwonnicy z XIX wieku.
\W Golejowie znajduje się lokalna Wenecja - mowa o Dużym Stawie, który jest połączony z trzema innymi zbiornikami kanałami.
Staw Rozlewany, zalew Chańcza, zbiornik Przedpole, ruiny na rzece Trzeci Upust, jezioro Jasne, jezioro Donica, obszar Natura 2000 „Kras Staszowski”, dolina Kacanki czy latarnia Leśna w Wiązownicy-Kolonii to inne miejsca, do które polecamy zobaczyć.
Gmina Chmielnik
Chmielnik to kolejna gmina Ponidzia, do które warto się wybrać. Najstarszym zabytkiem Chmielnika jest kościółek św. Trójcy. W tym miejscu świątynia funkcjonowała już w XIV wieku. Obecny kościół pochodzi z początku XVI wieku. Chmielnik to gmina, która znajduje się na szlaku pielgrzymkowym w Polsce. Funkcjonuje tu sanktuarium Matki Boskiej Loretańskiej w Piotrkowicach. Jego powstanie datowane jest na XVIII wiek. Z obecnych miejsc sakralnych warto się wybrać do byłej synagogi żydowskiej. Powstały w XVIII wieku budynek został przekształcony w nowoczesny w Świętokrzyski Sztetl im. Majera Małego. Jest to unikatowa w skali naszego kraju placówka kuturalno-edukacyjno-muzealna. Jej celem jest przypomnienie i odtworzenie specyfiki sztetli, czyli dawnych polsko–żydowskich miasteczek, przypomnienie koegzystencji dwóch kultur: polskiej i żydowskiej. Zwiedzający mogą to zapoznać się z ekspozycją muzealną, przybliżającą historię Żydów w nasym kraju. Odbywają się tu także ciekawe wydarzenia artystyczne taka jak koncerty czy różnego rodzaju warsztaty. Przez teren gminy przebiega Wschodni Szlak Rowerowy Green Velo. Na turystów czekają miejsca przyjazne turystom. Innym tematycznym szlakiem jest Świętokrzyska Kuźnia Smaków. Ze względu na walory przyrodnicze oraz kulturowe teren ten został objęty ochroną w ramach struktur Szanieckiego Parku Krajobrazowego.
Gmina Wiślica
Wiślica zaliczana jest do jednych z najcenniejszych miejsc w Polsce, jeśli chodzi o walory archeologiczne. Jej początki sięgają aż IX wieku i związane są z państwem Wiślan.
Muzeum Archeologiczne w Wiślicy jest jednym z oddziałów Muzeum Narodowego w Kielcach. Można tam zapoznać się z niezwykłą ekspozycją. Muzeum w Wiślicy udostępnia turystom pawilon archeologiczny, podziemia i dom Długosza. Dodatkowo można zobaczyć: gotycką bazylikę mniejszą pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny z XIV wieku (Sanktuarium Uśmiechniętej Madonny Łokietkowej), dzwonnicę fundacji Jana Długosza z XV wieku oraz grodzisko wczesnośredniowieczne z przełomu X i XI wieku. W wymienionym pawilonie archeologicznych można podziwiać pozostałości XI-wiecznego kościoła. W podziemiach pod bazyliką do naszych czasów przetrwały pozostałości dwóch kościołów romańskich, kolejno z XII i XIII wieku. Dom Długosza datowany jest na XV wiek. Natomiast w Chotlu Czerwonym można zobaczyć kościół pw. św. Bartłomieja i Stefana Króla z XV wieku.
Gmina Wiślica to wartościowe pod względem przyrodniczym miejsce. Miłośnicy natury ożywionej oraz nieożywionej mogą wybrać się do wielu ciekawych miejsc. Najbardziej charakterystycznym elementem przyrodniczym gminy jest dolina rzeki Nidy.
Rzeka Nida, jej starorzecze oraz stawy hodowlane są ostoją dla ptactwa wodno-błotnego. Teren gminy znajduje się w Zespole Parków Krajobrazowych Ponidzia. Utworzono tam cztery rezerwaty przyrody. Są to „Góry Wschodnie" , „Przęślin", „Skotniki Górne" oraz „Skorocice". W obrębie tego ostatniego znajduje się najdłuższa jaskinia gipsowa w Polsce, czyli Jaskinia Skorocicka. Ciekawostkę stanowi użytek ekologiczny „Szczerbaków". Jest to fragment niewielkiego wzniesienia z roślinnością słonolubną umiejscowioną wokół siarczano -słonego źródła. Przez gminę przechodzi kilka znakowanych szlaków turystycznych. Turyści, których interesują osobliwości przyrody mogą skorzystać z tras ścieżek dydaktycznych.
Ponidzie to niezwykle atrakcyjny region Polski, obfitujacy w wiele zabytków i atrakcji. Jest także wyjątkowo bogaty pod względem przyrodniczym. Zachecamy więc do odwiedzania pięknych zakątków Polski!
 |
Redakcja KalendarzRolnikow.pl
Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj
|
