KalendarzRolników.pl
PARTNERZY PORTALU
  • Partner serwisu Województwo Podlaskie
  • Partner serwisu Narodowy Instytut Kultury i Dziedzictwa Wsi w Warszawie
  • Partner serwisu KRAJOWY OŚRODEK WSPARCIA ROLNICTWA
  • Partner serwisu Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego
  • Partner serwisu Krajowa Rada Izb Rolniczych
  • Narodowy Instytut Wolności

WYSZUKIWARKA

Komornik u rolnika i co dalej?

Opublikowano 11.06.2018 r.
Któż w obecnych czasach nie ma zobowiązań finansowych? Trudno sobie wyobrazić, aby zawód rolnika stanowił wyjątek. Prowadzenie działalności rolniczej często wiąże się z zaciąganiem kredytów, pożyczek, rolnik opłaca składki w KRUS, płaci podatki, ubezpieczenia majątkowe, reguluje zobowiązania z tytułu przeprowadzonych transakcji handlowych, wypłaca wynagrodzenia zatrudnianym pracownikom, a czasami spłaca także świadczenia alimentacyjne. Może się zatem zdarzyć, że będzie miał do czynienia z komornikiem. 

Przyczyn, z powodu których dochodzi do niewywiązywania się z obowiązku terminowego uregulowania należności, można wskazywać wiele – ostatecznie taka sytuacja może prowadzić do wszczęcia postępowania egzekucyjnego przez komornika sądowego. Świat jest nieprzewidywalny i należy pamiętać, że każdy z nas, niezależnie od branży, jaką na co dzień się zajmuje, może stać się zarówno dłużnikiem (a więc tym, który musi spłacić dług), jak i wierzycielem (tym, który takiej spłaty może żądać).

Podstawy prawne

Komornik sądowy jest funkcjonariuszem publicznym, a jego działania nie są owiane tajemnicą, albowiem w Polsce postępowanie egzekucyjne prowadzi się zgodnie z przepisami kodeksu postępowania cywilnego (k.p.c.) oraz Ustawy z 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji (u.o.k.s. i e.) z majątku dłużnika znajdującego się wyłącznie na terenie Rzeczypospolitej Polskiej. Dłużnik też musi mieć miejsce zamieszkania/pobytu w Polsce. Przy wykonywaniu czynności komornik podlega orzeczeniom sądu i prezesowi sądu rejonowego, przy którym działa. Podstawą do prowadzenia egzekucji jest tytuł wykonawczy, czyli tytuł egzekucyjny, w którym jest stwierdzony obowiązek zapłaty określonej kwoty pieniężnej wraz z nakazem jej zapłaty, zaopatrzony w klauzulę wykonalności. Czasami ustawa stanowi inaczej, tak jak ma to miejsce, m.in., w przypadku prawomocnego postanowienia komornika w przedmiocie kosztów, które podlega wykonaniu bez potrzeby zaopatrywania go w klauzulę wykonalności. Tytuł wykonawczy stanowi podstawę do prowadzenia egzekucji o całe objęte nim roszczenie i ze wszystkich części majątku dłużnika, chyba że z treści tytułu wynika coś innego. Wniosek o wszczęcie egzekucji (składany przez wierzyciela) lub żądanie przeprowadzenia egzekucji z urzędu umożliwia prowadzenie egzekucji według wszystkich dopuszczalnych sposobów bez ich wskazywania we wniosku, z wyjątkiem egzekucji z nieruchomości dłużnika oraz składników jego majątku, do których przepisy o egzekucji z nieruchomości stosuje się odpowiednio, tu potrzebny jest wniosek wierzyciela. 

Kilka zaleceń

Organ egzekucyjny nie jest uprawniony do badania zasadności i wymagalności obowiązku objętego tytułem wykonawczym.

Co to oznacza? To, że komornik nie ma prawa badać, czy egzekwowany przez niego dług jest wymagalny, czy też nie. Jego zadaniem jest wyegzekwowanie pieniędzy. Dłużnicy często zapominają o tym fakcie i informują komornika, że roszczenie zostało już dawno spłacone albo, że w ogóle nigdy nie mieli danego długu. Warto więc, choć to uciążliwe, przechowywać wszelkie potwierdzenia spłat swoich należności, jak również pisemne potwierdzenia złożonych wypowiedzeń zawartych wcześniej umów. Zanim sprawa trafi do komornika, musi być rozpatrywana w sądzie, zanim trafi do sądu w większości przypadków dłużnik jest pisemnie wzywany przez wierzyciela do zapłaty należności. Kluczowe staje się odbieranie kierowanej do nas korespondencji. Brak wiedzy o tym, czego dotyczy wysłane do nas pismo sądowe, odbiera możliwość obrony, przedstawienia dowodów na niesłuszność dochodzonych przez wierzyciela żądań, a w konsekwencji daje zgodę na zapadnięcie wyroku bez naszego udziału. Nie zdajemy sobie również sprawy, jak bardzo w ostatnich czasach rozbudował się rynek handlem wierzytelnościami, w wielu przypadkach o uregulowanie zadłużenia za niezapłacony rachunek telefoniczny czy OC samochodu upomni się już inna firma niż operator sieci telefonicznej czy ubezpieczyciel, często już któryś z kolei podmiot zawodowo trudniący się dochodzeniem należności.

Zwróć uwagę i zweryfikuj

Obowiązkiem komornika już przy pierwszej czynności egzekucyjnej jest doręczyć dłużnikowi zawiadomienie o wszczęciu egzekucji, z podaniem treści tytułu wykonawczego i wymienieniem sposobu egzekucji oraz z pouczeniem o możliwości, terminie i sposobie wniesienia środka zaskarżenia na postanowienie o nadaniu klauzuli wykonalności, a także sporządzony przez organ egzekucyjny odpis tytułu wykonawczego albo zweryfikowany przez komornika dokument (art. 797 §3 k.p.c.). 

Ograniczenia egzekucji- czyli czego komornik zająć nie może 

O ograniczeniach egzekucji komorniczej mówią przepisy k.p.c. Jako szczególnie istotne ograniczenia, z punktu widzenia rolnika, można wskazać te, obejmujące środki pochodzące z programów finansowanych z udziałem środków, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (DzU z 2017 r., poz. 2077), wypłacone w formie zaliczki (w tym płatności bezpośrednie), chyba że wierzytelność egzekwowana powstała w związku z realizacją projektu, na który środki te były przeznaczone. Nie podlegają egzekucji również środki trwałe oraz wartości niematerialne i prawne powstałe w ramach realizacji projektu, na który ww. środki były przeznaczone, przez okres jego realizacji wskazany w umowie o dofinansowanie projektu. 

Ponadto nie podlegają egzekucji: 

1. przedmioty urządzenia domowego, pościel, bielizna i ubranie codzienne, niezbędne dla dłużnika i będących na jego utrzymaniu członków jego rodziny, a także ubranie niezbędne do pełnienia służby lub wykonywaniu zawodu,

2. zapasy żywności i opału niezbędne dla dłużnika i będących na jego utrzymaniu członków jego rodziny na okres jednego miesiąca,

3. jedna krowa lub dwie kozy albo trzy owce potrzebnego wyżywienia dłużnika i będących na jego utrzymaniu członków jego rodziny wraz z zapasem paszy i ściółki do najbliższych zbiorów,

4. narzędzie i inne przedmioty niezbędne do osobistej pracy zarobkowej dłużnika oraz surowce niezbędne dla niego do produkcji na okres jednego tygodnia, z wyłączeniem pojazdów mechanicznych,

5. u dłużnika pobierającego periodyczną stałą płacę – pieniądze w kwocie, która odpowiada nie podlegającej egzekucji części płacy na czas do najbliższego terminu wypłaty, a u dłużnika nie otrzymującego stałej płacy – pieniądze niezbędne dla niego i jego rodziny na utrzymanie przez dwa tygodnie,

6. przedmioty niezbędne do nauki, papiery osobiste, odznaczenia i przedmioty służące do wykonywania praktyk religijnych oraz przedmioty codziennego użytku, które mogą być sprzedawane tylko znacznie poniżej ich wartości, a dla dłużnika mają znaczną wartość użytkową,

 

W dobie modernizacji rolnictwa powstała konieczność dostosowania przepisów do współczesnych warunków prowadzenia gospodarstwa rolnego wraz z potrzebą wyeliminowania nieaktualnej nomenklatury. W związku z powyższym minister sprawiedliwości, w porozumieniu z ministrem rolnictwa i rozwoju wsi oraz ministrem finansów, określił rozporządzeniem z 5 lipca 2017 r. (DzU z 2017 r., poz. 1385) przedmioty należące do rolnika prowadzącego gospodarstwo, które nie podlegają egzekucji.

Przepisy tego rozporządzenia uchylają dotychczas obowiązujące z 15 maja 1996 r. i mają być stosowane również w postępowaniach egzekucyjnych wszczętych przed dniem wejścia w życie nowego rozporządzenia. Wprowadzone rozwiązania prawno-legislacyjne mają głównie na celu ograniczyć egzekucję w taki sposób, by umożliwić dalszą produkcję w gospodarstwie rolnym i jednocześnie nie przesądzić o ewentualnej jego likwidacji. Natomiast przychody z prowadzonej działalności będą mogły być przeznaczane na zaspokojenie wierzycieli. Jak wyjaśnia Ministerstwo Sprawiedliwości, konieczność objęcia ochroną prawną majątku gospodarstw rolnych, wynika ze szczególnego ich charakteru – stanowią podstawę produkcji rolniczej, zabezpieczają potrzeby żywnościowe kraju, a przez ścisły związek z ziemią traktowane są jako dobro narodowe. Zmianie uległ wykaz przedmiotów i rzeczy wyłączonych spod egzekucji, należy do nich, m.in., stado podstawowe zwierząt gospodarskich.

Lista wyłączeń jest dość długa, obejmuje również zwierzęta gospodarskie w wysokiej ciąży i w okresie odchowu potomstwa, rodziny pszczele, silosy na zboża i pasze, zapasy: paliw, części zamiennych, materiału siewnego, nawozów, środków ochrony roślin czy pasz na okres do zakończenia cyklu produkcyjnego lub roku gospodarczego. Zawiera również podstawowe maszyny, narzędzia i urządzenia rolnicze, w liczbie niezbędnej do pracy w gospodarstwie, w tym ciągniki rolnicze z maszynami i sprzętem współpracującym, samobieżne maszyny rolnicze niezbędne do uprawy, pielęgnacji, zbioru i transportu ziemiopłodów, a także budynki gospodarcze i grunty rolne, niezbędne do hodowli zwierząt w proporcji uzależnionej od wielkości stada podstawowego i niezbędnej nadwyżki inwentarza. Egzekucji nie podlegają też budynki gospodarcze, magazynowe, składowe, przechowalnie oraz szklarnie, tunele foliowe i inspekty do prowadzenia produkcji roślinnej w gospodarstwie rolnym wraz z wyposażeniem. To też nie wszystko, po resztę odsyłamy do wskazanego źródła. 

Nowe kompetencje komornika

Komornik po zasięgnięciu opinii właściwej izby rolniczej ostatecznie wskazuje przedmioty należące do rolnika prowadzącego gospodarstwo rolne, jako niezbędne do jego prowadzenia i jednocześnie wyłącza je spod zajęcia. Dotyczy to, m.in., podjęcia decyzji w przedmiocie ustalenia nadwyżki inwentarza żywego ponad stado podstawowe, jak również określenia niektórych przedmiotów wchodzących w skład gospodarstwa. Ocena tego, co jest uważane za, np.: podstawowe i niezbędne ma odbywać się przy uwzględnieniu, m.in., charakteru (profilu) działalności prowadzonej w danym gospodarstwie, jego wielkości albo stopnia wyposażenia. Komornicy mają indywidualnie podchodzić do danego gospodarstwa rolnego poprzez zróżnicowanie zakresu ograniczeń egzekucji w zależności od potencjału tego gospodarstwa.

Obawy

Wobec wprowadzonych ograniczeń egzekucji powstała obawa o ich wpływ na dostęp rolników do kapitału, na ich zdolność kredytową. Ustawodawca, biorąc pod uwagę, że najczęściej spotykaną formą zabezpieczenia wierzytelności jest ustanowienie hipoteki, w dalszym ciągu pozostawia taką możliwość, wskazując na przepis §5 rozporządzenia z 5 lipca 2017 r., który mówi, iż przepisów rozporządzenia ograniczających egzekucję nie stosuje się w razie równoczesnego skierowania egzekucji do wszystkich nieruchomości wchodzących w skład gospodarstwa rolnego prowadzonego przez dłużnika.

Warto zwrócić uwagę na fakt, że Prezydent Polski podpisał 30 marca 2018 r. ustawę o kosztach komorniczych, natomiast 5 kwietnia 2018 r. ustawę o komornikach sądowych, która ma zastąpić obecnie obowiązującą z 1997 r. Przyjęte w ustawach przepisy mają służyć, m.in.: przywróceniu społecznego zaufania do zawodu komornika poprzez zwiększenie kontroli nad jego czynnościami, jak również przyczynić się do sprawniejszego, skuteczniejszego i bardziej rzetelnego prowadzenia egzekucji. Obie ustawy mają wejść w życie 1 stycznia 2019 r.

 

Źródło: 
Ustawa z 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (DzU z 2018 r., poz. 155 z późn. zm.) 
Ustawa z 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji (DzU z 2017 r., poz. 1277 z późn. zm.) 
http://www.sejm.gov.pl/sejm8.nsf/druk.xsp?nr=1582,http://www.farmer.pl/prawo/przepisy-i-regulacje/egzekucja-komornicza-u-rolnika-bedzie-mniej-bolesna,72449.html
 
 
Dominika Wojtowicz-Królik
Łódzki Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Bratoszewicach 
 
 

Jeden z 16 Ośrodków Doradztwa Rolniczego w kraju. Łódzki Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Bratoszewicach realizuje na obszarach wiejskich województwa łódzkiego zadania z zakresu doradztwa rolniczego. Podstawowym zadaniem Ośrodka jest doradztwo rolnicze, obejmujące działania w zakresie rolnictwa, rozwoju wsi, rynków rolnych oraz wiejskiego gospodarstwa domowego, mającego na celu poprawę poziomu dochodów rolniczych oraz podnoszenie konkurencyjności rynkowej gospodarstw rolnych, wspieranie zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich, a także podnoszenie poziomu kwalifikacji zawodowych rolników i innych mieszkańców obszarów wiejskich.

 

POWIĄZANE TEMATY:komornik rolnik
Komitet do spraw pożytku publicznego
NIW
Sfinansowano ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich na lata 2018-2030
PROO