Jak skutecznie zwalczać różycę trzody chlewnej?

Jak rozpoznać różycę?

Różyca trzody chlewnej to choroba wywoływana przez bakterię włoskowca różycy Erysipelothrix rhusiopathiae, która atakuje też jagnięta i indyki oraz rzadziej inne gatunki zwierząt (np. gryzonie) i człowieka (np. weterynarzy, hodowców, zootechników, pracowników obsługi). U świń wywołuje wtedy miejscowe zmiany zapalne skóry, silną gorączkę, brak apetytu, kulawiznę. Po czerwowo-purpurowych zmianach skórnych łatwo tę chorobę diagnozować. Bywa też jednak, że objawów zewnętrznych długi czas brak, lub są niejasne i niespecyficzne. Wtedy trudno właściwie zareagować, a choroba może niepostrzeżenie infekować całe stado. Różycę trzody chlewnej diagnozuje się na podstawie objawów klinicznych i odpowiedzi na leczenie, a także zmian pośmiertnych u padłych osobników (oznaki zapalenia stawów i zapalenia wsierdzia sercowego) oraz posiewu bakteryjnego wykonanego na pobranych od nich narządach (szczególnie serca). U żywych świń z oznakami choroby robi się posiew bakteryjny krwi. Różycę trzody chlewnej trudniej jest zdiagnozować w jej postaci przewlekłej i przy objawach wyłącznie kulawizny, bo występuje ona też w innych infekcjach (np. choroba Glassera, mykoplazmozy).

Prawdopodobieństwo wystąpienia różycy

To popularna choroba i ok. 30-50% świń zawiera jej bakterie w węzłach chłonnych. Kontakt z nią mają często już jako małe prosięta, lub przy wprowadzaniu do stada. Przeciwciała matczyne co prawda chronią młode przed skutkami infekcji E. rhusiopathiae, lecz jedynie max do 3 miesięcy, co zależy od immunologii maciory (szczepienia i przejście zakażenia) oraz ilości siary pobranej w pierwszych dniach życia. Epidemiom różycy sprzyjają też różne czynniki stresogenne, m.in. zbytnie zagęszczenie, przegrzanie, transport. Odporność na tę chorobę zyskują za to osobniki ponad 3-letnie, które przebyły wielokrotną ekspozycję na bakterie i miały jej przewlekłe epizody.

Różyca trzody chlewnej – przebieg choroby:

    • postać nadostra – początkowo nagłe padnięcia bez typowych objawów klinicznych, na dużych fermach postać ta przebiega często niezauważona, dopiero potem pojawia się wysoka temperatura, zmiany zabarwienia skóry, bolesne stawy, kulawizna, częste pokładanie się i niechęć do dotykania;

    • postać ostra – nagłe objawy z gorączką ponad 42oC, apatią i przebarwieniami na skórze (romboidalne obszary lekko uniesionej skóry, przebarwione od jasnoróżowych do ciemnopurpurowych, m.in. na tarczy ryjowej, końcówkach uszu, brzuchu, kończynach i ogonie). Świnie są też niechętne do ruchu, nie jedzą, za to bardzo dużo piją i kładą się w chłodnych miejscach. Zmiany na skórze to efekt stanu zapalnego naczyń krwionośnych. Podobne zmiany skórne wywołują też inne zakażenia np. salmonelloza, więc różycę trzeba diagnozować. Przy braku leczenia, zmiany skórne mogą przechodzić w objawy sinicy i martwicy z odpadającą skórą. Ciężarne maciory często mają poronienia. Jeśli jakaś świnia przeżyje, to zmiany skórne samoczynnie się leczą;

    • postać przewlekła – często po ok. 3 tyg. kończy postać ostrą, dając stany zapalne wsierdzia sercowego, kulawizny zapaleń stawów (stawy są gorące, opuchnięte, wrażliwe na dotyk i zaczerwienione), mniejsza odporność na stres, słabość i niewydolność krążeniowa, nagłe upadki bez widocznych objawów, lub opóźnione po zasinieniu skóry. Śmiertelność ogólnie jest jednak niska, za to spowalnia się wzrost zwierząt i spada rentowność produkcji.

Zarażanie innych osobników

Zarażone świnie infekują inne za pomocą swoich wydzielin z nosa, śliny i kału, które dostają się do pokarmu, wody, gleby i ściółki oraz zarażają przez uszkodzenia skórne. Bakterie następnie mnożą się głównie w migdałkach świń (element układu odpornościowego), skąd w przeciągu 24 godz. przechodzą do krwi, jeśli organizm nie wystosuje reakcji obronnej odpowiedzi immunologicznej. We krwi bakterie uszkadzają śródbłonek naczyń, przedostają się do płynu stawowego i osiadają w stawach.

Różyca trzody chlewnej – leczenie

Bakteria różycy jest ogólnie oporna na leczenie, do którego stosuje się antybiotyki penicyliny (skuteczne jednak tylko przy wysokich dawkach i jedynie w ostrym przebiegu choroby) oraz innymi chemioterapeutykami i niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi (w ostrym przebiegu choroby z bardzo wysoką gorączką). W postaci przewlekłej chore osobniki często trzeba brakować, by nie zwiększać kosztów wątpliwego leczenia i nie szerzyć infekcji.

Różyca trzody chlewnej – zapobieganie/profilaktyka

Odpowiednie warunki higieniczno-środowiskowe, szczepienia, kwarantanna nowych sztuk w stadzie, brakowanie przewlekle chorych. Lochy rozrodcze należy szczepić dwa razy w roku. Pojedyncza szczepionka chroni przez 6-12 m-cy.

Redakcja KalendarzRolnikow.pl     Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj