Podłoże denitryfikacyjne do przechowywania obornika
Opublikowano 29.10.2018 r.
Przypominamy, że od 26 lipca 2018 r. obowiązuje na terenie całego kraju Program działań mających na celu zmniejszenie zanieczyszczenia wód azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych oraz zapobieganie dalszemu zanieczyszczeniu (DzU z 12 lipca 2018 r., poz. 1339) – tzw. program azotanowy.
Dokument określa, m.in.:
• sposoby i warunki rolniczego wykorzystania nawozów azotowych w pobliżu wód, na terenach o dużym nachyleniu, a także na glebach zamarzniętych, zalanych wodą lub przykrytych śniegiem
• terminy, w których dozwolone jest rolnicze wykorzystanie nawozów
• warunki przechowywania nawozów naturalnych oraz postępowanie z odciekami, a także sposób obliczania wymaganej powierzchni i pojemności urządzeń do ich przechowywania
• zasady planowania prawidłowego nawożenia azotem (plany nawożenia azotem, maksymalne dawki azotu, sposób ustalania rocznej dawki nawozów naturalnych zawierającej nie więcej niż 170 kg N/ha)
• sposób dokumentowania realizacji programu.
Wymienione terminy, warunki i zasady stosuje się od czasu wejścia w życie programu, jednak dla niektórych wymagań przewidziano swoiste vacatio legis – opóźniony termin stosowania. Wyjątek stanowi obowiązek sporządzania planu nawożenia azotem, który będzie wymagany od 1 stycznia 2019 r. Również przepisy odnoszące się do konieczności dostosowania powierzchni lub pojemności miejsc do przechowywania nawozów naturalnych do wymogów określonych w programie azotanowym zaczną obowiązywać podmioty prowadzące chów lub hodowlę zwierząt gospodarskich w liczbie większej niż 210 DJP od 31 grudnia 2021 r., a te z obsadą zwierząt mniejszą lub równą 210 DJP – od 31 grudnia 2024 r.
Powierzchnia płyt i pojemność zbiorników będzie musiała być na tyle duża, żeby można było przetrzymywać nawozy naturalne płynne (gnojówkę, gnojowicę) przez 6 miesięcy, a nawozy stałe (obornik) przez 5 miesięcy. Budowa betonowych płyt obornikowych i zbiorników może wiązać się z dużym obciążeniem finansowym. Wprawdzie będzie można ubiegać się o dofinansowanie do inwestycji ze środków w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz projektów realizowanych przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, ale pewnie nie wszyscy rolnicy zakwalifikują się do programu i nie wszyscy będą chcieli z takiej formy pomocy skorzystać.
Naukowcy szukają nowych możliwości i rozwiązań pozwalających na gospodarowanie zgodnie z przepisami o ochronie środowiska przy jednoczesnym minimalizowaniu kosztów inwestycji. Jedną z nich jest metoda przechowywania obornika, pozwalająca spełnić nowe wymagania w tym zakresie i jednocześnie nie nadwyrężać budżetu gospodarstwa. Opracowana w Instytucie Technologiczno-Przyrodniczym w Falentach metoda wykorzystująca biochemiczny proces denitryfikacji, polega na przechowywaniu obornika na odizolowanym od gruntu składowisku z podłożem denitryfikacyjnym.
Denitryfikacja jest procesem, w czasie którego redukowane są nieorganiczne formy azotu, takie jak azotany do azotu atmosferycznego (gazowego). Proces ten jest przeprowadzany przez beztlenowe bakterie denitryfikacyjne. Do prawidłowego funkcjonowania bakterii niezbędny jest węgiel, którego źródłem są trociny.
Technologia jest dość prosta i nie wymaga dużych nakładów finansowych. Biorąc pod uwagę obowiązujące przepisy, które nie narzucają rodzaju materiałów, z jakich powinny być wykonane podłoża do przechowywania obornika, a wymagają jedynie zapewnienia powierzchni nieprzepuszczalnych i zabezpieczających przed przedostawaniem się przez nie odcieków z obornika do gruntu, metoda ta może być śmiało zastosowana.
Polega na przechowywaniu obornika na pryzmie, umieszczonej w wykopie, na podłożu denitryfikacyjnym stanowiącym mieszaninę gleby i trocin. Głębokość wykopu uzależniona jest od rodzaju przechowywanego obornika, dla obornika bydlęcego powinna wynosić nie mniej niż 40 cm, a dla obornika pochodzącego od trzody chlewnej – 50 cm. Dno wykopu należy wyłożyć folią odporną na działanie czynników biologicznych i chemicznych, która ma dodatkowo zabezpieczać wody gruntowe przed przedostaniem się do niej azotanów. Następną warstwę stanowi substrat składający się z wybranej z niego gleby oraz trocin sosnowych (ewentualnie innego rodzaju trocin) w proporcjach objętościowych składników od 1:1 do 3:7. Wraz z glebą wprowadzane są do substratu żyjące w niej bakterie denitryfikacyjne. Trociny w substracie stanowią źródło węgla i energii dla tych bakterii. Z uformowanej pryzmy obornika wycieki przenika-ją do podłoża denitryfikacyjnego, a bakterie denitryfikacyjne redukują azotany do postaci azotu gazowego. Następuje proces denitryfikacji, który efektywnie usuwa azotany z wycieków z pryzmy obornika. Podłoże denitryfikacyjne można eksploatować co najmniej 7 lat. Po tym okresie zużyty substrat najlepiej poddać kompostowaniu wraz z obornikiem, następnie zastosować, jako nawóz organiczny do nawożenia gleby.
Składowisko obornika z podłożem denitryfikacyjnym [na podstawie: Pietrzak, Urbaniak 2015]
Składowanie obornika w taki sposób stanowi bezpieczną dla jakości wód gruntowych metodę przechowywania tego nawozu i jest zgodne z nowymi wymaganiami zawartymi w Programie azotanowym w tym zakresie.
|
Ewa Kłosińska
Łódzki Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Bratoszewicach
Jeden z 16 Ośrodków Doradztwa Rolniczego w kraju. Łódzki Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Bratoszewicach realizuje na obszarach wiejskich województwa łódzkiego zadania z zakresu doradztwa rolniczego. Podstawowym zadaniem Ośrodka jest doradztwo rolnicze, obejmujące działania w zakresie rolnictwa, rozwoju wsi, rynków rolnych oraz wiejskiego gospodarstwa domowego, mającego na celu poprawę poziomu dochodów rolniczych oraz podnoszenie konkurencyjności rynkowej gospodarstw rolnych, wspieranie zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich, a także podnoszenie poziomu kwalifikacji zawodowych rolników i innych mieszkańców obszarów wiejskich.
|
