KalendarzRolników.pl
PARTNERZY PORTALU
  • Partner serwisu Krajowa Rada Izb Rolniczych
  • Partner serwisu KRAJOWY OŚRODEK WSPARCIA ROLNICTWA
  • Narodowy Instytut Wolności
  • Partner serwisu Województwo Podlaskie
  • Partner serwisu Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego
  • Partner serwisu Narodowy Instytut Kultury i Dziedzictwa Wsi w Warszawie

WYSZUKIWARKA

Przepisy na potrawy wigilijne w nowoczesnym wydaniu

Opublikowano 09.12.2020 r.
Święta Bożego Narodzenia w naszym kraju są obchodzone bardzo uroczyście, a wyjątkowy charakter – jak nigdzie na świecie – ma wieczerza wigilijna. Jej nastrój tworzą niewątpliwie nasze obyczaje: ubieranie choinki, śpiewanie kolęd, obdarowywanie bliskich upominkami oraz dekoracje świąteczne. Szczególne znaczenie mają też potrawy wigilijne i świąteczne. Poniżej kilka inspirujacych przepisów. 

Grzybowe racuszki

Składniki:

  • gotowane grzyby,
  • 2 jaja,
  • 300 g mąki,
  • sól,
  • woda,
  • olej do smażenia.

Wykonanie:

Z jaj, mąki i wody zarobić ciasto o konsystencji bardzo gęstej śmietany. Ciasto posolić do smaku. Grzyby bardzo drobno posiekać i wymieszać z ciastem. Na patelni rozgrzać olej i smażyć w nim niewielkie racuszki na złocisty kolor. 

 

Zupa grzybowa

Składniki:

  • 500 g grzybów suszonych,
  • włoszczyzna (duża porcja),
  • pieprz, sól,
  • cytryna. 

Wykonanie:

Ugotować wywar z włoszczyzny z dodatkiem soli i pieprzu. Po ugotowaniu warzyw, przecedzić wywar przez sito. Wywarem zalać umyte i namoczone grzyby. Gotować wszystko razem. Gdy grzyby zmiękną, dodać do smaku sok z cytryny. Podawać z kluskami lub łazankami. 

 

Wigilijna zupa rybna

Składniki:

  • niewielka ilość suszonych grzybów,                                                    
  • 1 cebula,
  • 1 mały ząbek czosnku,
  • 2–3 marchewki,
  • 1 pietruszka (korzeń),
  • 1/8 selera (korzeń),
  • 1 niepełna łyżeczka oliwy z oliwek,
  • 1/2 łyżeczki ziół np. zioła włoskie,
  • 2 litry wody,
  • 1 listek laurowy,
  • 4–5 ziaren ziela angielskiego,
  • 400–500 g filetów rybnych (mogą być mrożone, np. dorsza lub morszczuka),
  • 1 łyżeczka świeżo wyciśniętego soku z cytryny,
  • 1 łyżeczka ciemnego sosu sojowego,
  • 1/2 łyżeczki pikantnej papryki w proszku lub chilli do końcowego przyprawienia zupy: sól, koperek, opcjonalnie odrobina przyprawy chińskiej – dla złamania tradycyjnego smaku.

Wykonanie:

Grzyby namoczyć w letniej wodzie. Odstawić na bok. Cebulę pokroić w drobną kostkę. Warzywa obrać i zetrzeć na tarce o grubych oczkach. W garnku do zupy rozgrzać niewielką ilość oliwy, dodać zioła, chwilkę podsmażyć, rozprowadzić je w oliwie i kiedy zaczną aromatycznie pachnieć, dodać cebulę, przeciśnięty przez praskę czosnek oraz odciśnięte z wody grzyby. Całość podsmażyć (uwaga na czosnek, aby nie spalić!), następnie dodać starte warzywa, chwilkę przypiekać, po czym zalać wodą. Dodać liść laurowy i ziele angielskie. Gotować na małym ogniu, aż woda się zagotuje (jakieś 10 minut), a w tym czasie pokroić filety rybne. Rybę pokroić na mniejsze kawałki (paski, kostka – według uznania), skropić sokiem z cytryny, sosem sojowym, przyprószyć ziołami oraz chilli. Wymieszać z przyprawami i odstawić na bok. Zupa powinna się już zagotować, od tej chwili gotować ją jeszcze jakieś 5 minut, po czym dodać rybę i na małym ogniu gotować pod przykryciem przez kolejne 10 minut. Po tym czasie sprawdzić rybę i kiedy jest już odpowiednio miękka, zupa jest niemal gotowa. Na koniec doprawić zupę do smaku np. solą, koperkiem, przyprawą chińską. Zostawić do wystygnięcia, po czym wstawić do lodówki i podać następnego dnia (oczywiście podgrzaną) – jest wówczas najlepsza. Można przed podaniem skropić obficie świeżo wyciśniętym sokiem z cytryny.

 

Śledzie korzenne

Składniki:

  • 500 g filetów śledziowych,
  • po 1 łyżce ziela angielskiego,
  • owoców jałowca,
  • ziaren pieprzu, 
  • 3 listki laurowe,
  • olej słonecznikowy.

Wykonanie:

Listki laurowe, ziele angielskie, jałowiec i pieprz drobno utłuc w moździerzu lub zmielić w młynku. Śledzie opłukać, lekko wymoczyć, pokroić na kawałki i układać warstwami w słoiku. Każdą warstwę śledzi posypać przygotowanymi przyprawami. Śledzie zalać olejem tak, aby były nim całkowicie przykryte. Słoik zakręcić i odstawić w chłodne miejsce na 5 dni.

 

Śledzie po wileńsku

Składniki:

  • 250 g filetów śledziowych solonych typu matias,                                                     
  • 25 g grzybów suszonych,
  • 1/2 cebuli,
  • solidna szczypta soli,
  • sporo pieprzu i/lub ostrej czerwonej papryki,
  • 1 łyżka koncentratu pomidorowego,
  • 1/4 szklanki oleju roślinnego – do zalania śledzi.

Wykonanie:

Śledzie namoczyć – w wodzie lub w wodzie z mlekiem, pokroić. W czasie, gdy śledzie się moczą, grzyby umyć pod bieżącą wodą, zalać wrzątkiem i gotować przez 20–30 minut. Wyjąć z wywaru (wywaru nie wylewać, do tego przepisu nie będzie potrzebny, ale można go dodać do kapusty np. wigilijnej lub do barszczu). Obrać cebulę i pokroić w drobną kostkę. Odsączone grzyby także pokroić w kostkę lub z grubsza posiekać. Rozgrzać patelnię z niewielką ilością oleju i podsmażyć posiekane grzyby z cebulą. Smażyć ok. 5–10 minut, aż grzyby zmiękną i odparują. Pod koniec doprawić solą (mało) oraz pikantnymi przyprawami. Dodać koncentrat pomidorowy, wymieszać i odstawić do ostygnięcia. W międzyczasie śledzie pokroić w mniejsze kawałki. W misce lub w słoiku układać warstwami śledzie i grzyby. Całość zalać olejem tak, by przykrył wszystkie warstwy, zakręcić słoik (lub przykryć miskę) i wstawić do lodówki na 1 dobę, by smaki się przegryzły. Po tym czasie można podawać.

 

Śledzie w jogurcie z cebulką, jabłkiem i cynamonem

Składniki:

  • 4 ładne, jędrne filety śledzi solonych (matiasy),
  • 1 mniejsze jabłko (najlepiej o winnym smaku),
  • 1/2 cebuli,
  • 150 ml gęstego jogurtu naturalnego,
  • 2 solidne łyżki jogurtu jabłkowego,
  • solidna szczypta cynamonu,
  • solidna szczypta chilli,
  • szczypta ziół. 

Wykonanie:

Śledzie opłukać, wymoczyć, następnie pokroić, oprószyć pieprzem. Jabłko umyć, pozbawić gniazd nasiennych, po czym wraz ze skórką zetrzeć na tarce o grubych oczkach. Cebulę pokroić w bardzo drobną kostkę. Jabłko i cebulę przełożyć do miski, dodać jogurt oraz przyprawy i dokładnie wymieszać. Wstawić do lodówki na co najmniej 2 godziny i podawać schłodzone. 

 

Ryba z ananasem i papryką

Składniki:

  • 500 g filetów rybnych,
  • sól i pieprz (ew. inna przyprawa do ryb),
  • mąka do panierowania (ew. mąka, jajko i bułka tarta),
  • 1 mała puszka ananasa,
  • 1 średni słoik papryki konserwowej,
  • 1 średnia cebula,
  • 3/4 szklanki ketchupu,
  • sól i pieprz.

Wykonanie:

Paprykę i ananasa wyjąć z zalewy, odsączyć i pokroić na mniejsze kawałki. Do garnka wlać sok z ananasów, zalewę z papryki i dodać ketchup, wymieszać, zagotować. Rybę umyć, pokroić na mniejsze porcje, doprawić ulubionymi przyprawami, panierować w mące, strząsnąć jej nadmiar i układać na suchym talerzu. Obrać cebulę i pokroić w cienkie półtalarki lub piórka. Usmażyć rybę. Usmażoną przełożyć do miski lub innego głębokiego naczynia. Na patelnię wlać odrobinę oleju, rozgrzać i wrzucić pokrojoną wcześniej cebulę – smażyć kilka minut aż się zeszkli. Podsmażoną ułożyć na rybie i utykać między jej kawałkami. Do gorącej zalewy włożyć pokrojonego ananasa i paprykę. Wymieszać, sprawdzić smak i zalać rybę. Zostawić, aż wystygnie, po czym przykryć i wstawić do lodówki – można na noc. Najlepiej smakuje następnego dnia. Podawać na zimno. Świetnie smakuje z pieczywem lub z ryżem.

 

Kapusta z porem na ostro

Składniki:

  • 1/2 główki dużej kapusty,
  • 1 niepełna łyżka soli,
  • 1 duży por,
  • 1 łyżeczka suszonego tymianku,
  • 1/2 łyżeczki pieprzu ziołowego,
  • 200 ml rosołu – najlepiej domowego,
  • przyprawy na koniec według własnego uznania, np. 1/2 łyżeczki ziół prowansalskich, 1/2 łyżeczki pieprzu ziołowego. 

Wykonanie:

Kapustę oczyścić z nieładnych zewnętrznych liści, po czym niezbyt drobno szatkować. Poszatkowaną kapustę od razu przełożyć do dużego garnka, posypać solą i z grubsza wymieszać – jak do kiszenia. Odstawić na bok i szykować pozostałe składniki. Pora dokładnie oczyścić i pokroić w półtalarki. Układać równą warstwę na kapuście i przyprószyć solą, tymiankiem oraz pieprzem ziołowym. Całość zalać rosołem. Gotować na małym ogniu pod tzw. uchylonym przykryciem tak, by kapusta nie była szczelnie zakryta i mogła swobodnie parować. Na razie jej nie mieszać, tylko w pierwszym etapie gotować warstwowo, tj. tak jak była ułożona na początku. Zawartość garnka wymieszać dopiero, kiedy kapusta siądzie, czyli po mniej więcej 30 minutach. Jeśli trzeba, dolać wówczas także wody lub rosołu, ale nie powinno to być konieczne, gdyż warzywa także puszczą sok i będzie go raczej na dnie garnka dość sporo. Wymieszać, przykryć i dusić tak długo, aż kapusta będzie odpowiednio miękka – około 1 godz. Świetnie smakuje jako dodatek do dań mięsnych – wszelkich pieczeni  i mięs różnorakich, także tych na ostro. Może być bazą farszów kapuścianych, pasuje z naleśnikami (np. w krokietach) czy do tart i innych kruchych ciast w wersji wytrawnej.

 

Prosta sałatka śledziowa z jajkiem i papryką

Składniki:

  • 4 solone filety śledziowe (matiasy),
  • 2 jajka,
  • 1/2 czerwonej papryki,
  • 2 plasterki cebuli,
  • natka pietruszki,
  • 2–3 łyżki gęstego jogurtu naturalnego,
  • pieprz ziołowy do smaku.

Wykonanie:

Filety śledziowe opłukać dokładnie, wymoczyć w wodzie lub mleku ok. (2–3 godzin). Jajka ugotować na twardo i zostawić w zimnej wodzie do szybkiego ostygnięcia. Następnie obrać i pokroić w niezbyt drobną kostkę. W kosteczkę pokroić także paprykę i cebulę. Śledzie pokroić w paseczki, posiekać natkę pietruszki.Wszystkie składniki przełożyć do miski, dodać jogurt i dokładnie wymieszać. Na koniec doprawić do smaku pieprzem ziołowym. Podawać z pieczywem, najlepiej pełnoziarnistym.

 

Duszona ryba z dynią i jarmużem 

Składniki:

  • 1 łyżka oleju roślinnego,
  • 2 ząbki czosnku,
  • 2 solidne garście umytego i porwanego na mniejsze kawałki jarmużu,
  • 200 g dyni (waga samego miąższu bez skóry, pestek i włókien),
  • 1/2 łyżeczki ziół prowansalskich,
  • 1 filet z morszczuka (u mnie mrożony, dość duży, może być też ryba świeża, wtedy dusimy krócej),
  • sól i pieprz – do przyprószenia ryby z obu stron, opcjonalnie: chilli – sproszkowane lub suszone płatki.

Wykonanie:

Dynię przekroić na pół, usunąć włókna i pestki, obrać ze skóry i to, co zostanie pokroić w niezbyt drobną kostkę. Olej rozgrzać na patelni i w czasie, gdy się rozgrzewa, od razu dodać drobno posiekany lub przeciśnięty przez praskę czosnek. Krótko smażyć i jak tylko zacznie aromatycznie pachnieć, dodać umyty i porwany na mniejsze kawałki jarmuż. Na jarmużu układać kostki dyni, gdy jest mrożona, by nieco odtajała (świeżą dodać na końcu, od razu z rybą). Przykryć patelnię i trzymać całość pod przykryciem, by jarmuż zmiękł i chwilę się poddusił, a dynia odtajała. Po tym czasie zawartość patelni delikatnie zamieszać i dołożyć rybę. Ryby nie rozmrażać, tylko z obu stron posypać solą i pieprzem, po czym układać na jarmużu i dyni. Przykryć i dusić pod przykryciem przez kilka minut na nie za dużym ogniu, aż ryba będzie niemal gotowa. Po tym czasie podnieść pokrywkę, przewrócić filet na drugą stronę, lekko zwiększyć grzanie i trzymać tak kolejne kilka minut, aż woda z dna patelni odparuje. Na tym etapie całość posypać płatkami suszonego chilli – dla koloru, lepszego wyglądu, no i przede wszystkim dla lepszego smaku, bo danie nabiera wyrazistości.

 

Słodko-ostry łosoś z melonem

Składniki:

  • 1 melon miodowy,
  • 1 średnia cebula,
  • 1 filet z łososia (400 g), 
  • 1 łyżeczka klarowanego masła (ew. innego tłuszczu do smażenia ryby, ale o niezbyt intensywnym smaku),
  • 1/2 łyżeczki płatków chilli (lub 1/2 niezbyt niedużej posiekanej papryczki lub solidna szczypta sproszkowanego chilli – do smaku), 1 ząbek czosnku, 1 łyżka miodu, sól do smaku, natka pietruszki (dość sporo).

Wykonanie: 

Melona przekroić na pół, usunąć pestki (wydrążyć łyżką), po czym miąższ pokroić w kostkę. Cebulę obrać i pokroić w drobną kostkę lub drobno posiekać. Sprawdzić czy w filecie nie ma przypadkowych ości, jeśli są, usunąć np. pęsetą. Odkroić skórę i pokroić łososia w grubszą kostkę. Rozgrzać większą patelnię, roztopić klarowane masło i na rozgrzane wkładać cebulę. Co jakiś czas mieszając, smażyć, aż się zeszkli, po czym dodać chilli oraz drobno posiekany lub przeciśnięty przez praskę czosnek i smażyć bardzo krótko, tylko do czasu, aż czosnek zacznie aromatycznie pachnieć. Wtedy dodać miód, wymieszać i smażyć, aż miód lekko się skarmelizuje. Cebulkę w miodzie rozłożyć równo na dnie patelni i ułożyć na niej kostki łososia. Posolić go lekko z wierzchu, po czym przykryć patelnię, zmniejszyć grzanie i trzymać pod przykryciem przez 1–2 minuty, aż łosoś zetnie się od spodu (i jednocześnie będzie się też parować/dusić w parze). Podnieść pokrywkę, bardzo delikatnie zamieszać i trzymać na patelni przez ok. minutę, by stracił surowość. Przesunąć rybę na połowę patelni, na drugiej połowie dodać melona, wymieszać (nie ruszając ryby) tak, by obtoczył się w sosie i przykryć patelnię. Trzymać pod przykryciem na małym ogniu przez kilka minut, by owoc się ogrzał. W tym czasie posiekać pietruszkę – niezbyt drobno, obsypać rybę i delikatnie wymieszać zawartość patelni. Podawać od razu, póki gorące. Świetnie smakuje z ryżem, pieczywem czy z kuskusem.

 

Ryba w sosie śmietanowo-serowym z czarnymi oliwkami

Składniki:

  • 4 filety z białej ryby,
  • świeżo wyciśnięty sok z cytryny,
  • przyprawy do ryby: sól, czarny pieprz, suszona bazylia, średnia cebula, 8–10 czarnych oliwek bez pestek,
  • 4–5 łyżek śmietany 12 lub 18%,
  • przyprawy do sosu śmietanowego: sól i pieprz do smaku, 50–60 g żółtego sera – zwykły żółty lub pleśniowy, niewielka ilość oliwy z oliwek.

Wykonanie:

Filety rybne ułożyć na talerzu – jeśli są mrożone, to najpierw rozmrozić. Z jednej strony dość obficie skropić je sokiem z cytryny, po czym przyprószyć solą, czarnym pieprzem oraz suszoną bazylią i odstawić na bok. Cebulę obrać i pokroić w drobną kostkę lub drobno posiekać.Oliwki drobno pokroić lub posiekać. Ser zetrzeć na tarce o niezbyt drobnych oczkach. Przygotować sos śmietanowy: do naczynka dodać śmietanę, oliwki, sól oraz pieprz i dokładnie wymieszać. Niezbyt drobno pokroić kilka gałązek szczypiorku. Rozgrzać głęboką patelnię z pokrywką lub szeroki, w miarę płytki garnek. Dodać oliwę i rozgrzać. Dodać cebulę i chwilę smażyć, aż się zeszkli i zacznie lekko rumienić. Wtedy zmniejszyć maksymalnie grzanie, rozprowadzić ją równą warstwą na dnie patelni i układać na niej filety – stroną z przyprawami do dołu, po czym doprawić ją również od góry: solą, pieprzem, bazylią. Rybę przykryć warstwą tartego sera – dodać mniej więcej 2/3 przygotowanej ilości, po czym dać kolejną warstwę, tj. smarować całość sosem śmietanowym z oliwkami. Na koniec posypać resztą sera oraz siekanym szczypiorkiem. Przykryć i na możliwie najmniejszym grzaniu dusić rybę pod przykryciem przez jakieś 15 minut. Po tym czasie podnieść pokrywkę, trzymać chwilę na średnim ogniu, by nieco odparowała i od razu podawać.

 

Pyszna sałatka ziemniaczana 

Składniki:

  • 5–6 średniej wielkości ziemniaków,
  • 2 świeże zielone ogórki średniej wielkości,
  • 1 puszka (około 400 g) czerwonej fasolki,
  • 4 ząbki czosnku (można mniej),
  • duży pęczek koperku (ok. 2 łyżki po posiekaniu),
  • sól oraz czarny pieprz – do smaku,
  • majonez lub majonez + jogurt – tyle, by sałatka była wilgotna. 

Wykonanie:

Ziemniaki dokładnie umyć i gotować w mundurkach. Zostawić do ostygnięcia, po czym obrać i pokroić w grubszą kostkę. Ogórki obierać, przekroić wzdłuż na pół, usunąć pestki, by nie puściły soku/wody w sałatce (najwygodniej chyba łyżeczką). Pokroić w kostkę. Fasolę opłukać i dokładnie odsączyć. Koperek umyć, osuszyć i drobno posiekać. Ziemniaki, ogórki i fasolę włożyć do miski. Dodać drobno posiekany lub przeciśnięty przez praskę czosnek oraz koperek, lekko wymieszać, po czym doprawić do smaku solą i czarnym pieprzem. Na koniec dodać majonez lub majonez z jogurtem.


Pomarańczki w czekoladzie waniliowej

Składniki:

  • 2 pomarańcze,
  • 1 tabliczka czekolady (ja biorę mieszankę czekolady mocnej i ciemnej oraz mlecznej),
  • kilka kropli aromatu waniliowego,
  • wiórki kokosowe do posypania czekoladek.

Wykonanie:

Duży, płaski talerz wyłożyć folią aluminiową lub spożywczą. Umyte i sparzone pomarańcze pokroić w grubsze plastry, wykroić ze skórki i pokroić na mniejsze kawałki – według uznania w ćwiartki, ósemki, półksiężyce. Jeśli są pestki, to usunąć, a jeśli biała błonka w pomarańczach jest twarda, to również usunąć. Kawałki pomarańczy układać na ręczniku papierowym z każdej strony, po to, aby delikatnie odsączyć nadmiar soku z powierzchni owoców. Czekoladę połamać na kawałki i rozpuścić w kąpieli wodnej, tj. w większym garnku z gotującą wodą, która cały czas się podgrzewa, umieścić zwilżony wodą mniejszy garnek, włożyć do niego kawałki czekolady i mieszając czekać, aż się rozpuści. Wówczas dodać aromat waniliowy, wymieszać i szybko, póki czekolada jest ciepła, rozpuszczona i płynna, zanurzać w niej kawałki pomarańczy. Gotowe pomarańczki układać na wyłożonym folią talerzu, przyprószyć wiórkami kokosowymi, docisnąć je lekko do czekoladowej powierzchni i zostawić do zastygnięcia – najlepiej w lodówce. Podawać schłodzone, kiedy czekolada jest już całkiem stężona. Dzięki temu podczas jedzenia doświadczamy efektu chrupiącej czekolady i miękkiego, soczystego miąższu.

 

Oprócz tradycyjnych potraw, warto także w Wigilię postawić na kilka kulinarnych nowości. Wypróbujcie nasze przepisy i delektujcie się smakiem wyjątkowych dań!

 

 
Magdalena Włodarska-Kasiuk
Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Minikowie
 
Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj

Komitet do spraw pożytku publicznego
NIW
Sfinansowano ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich na lata 2018-2030
PROO