KalendarzRolników.pl
PARTNERZY PORTALU
  • Partner serwisu Województwo Podlaskie
  • Narodowy Instytut Wolności
  • Partner serwisu KRAJOWY OŚRODEK WSPARCIA ROLNICTWA
  • Partner serwisu Narodowy Instytut Kultury i Dziedzictwa Wsi w Warszawie
  • Partner serwisu Krajowa Rada Izb Rolniczych
  • Partner serwisu Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego

WYSZUKIWARKA

Problemy poporodowe można przewidzieć

Opublikowano 14.03.2019 r.
Choroby metaboliczne u krów mlecznych, takie jak ketoza, stłuszczenie wątroby, zaleganie poporodowe, a także będące ich następstwem przemieszczenie trawieńca rozpoczynają się już przed porodem. 

W okresie zasuszenia, możemy wytypować krowy, które z pewnych przyczyn mogą wykazywać większą podatność na zaburzenia metaboliczne, a tym samym ograniczyć ich występowanie w stadzie.

 

Kontrola apetytu

Mniejsze pobranie suchej masy przed porodem to także gorszy apetyt po porodzie, co skutkuje poważnymi problemami zdrowotnymi. Kontrolowanie pobierania paszy jest łatwiejsze w oborze uwięziowej, ale możliwe jest także w oborze wolnostanowiskowej, na podstawie wypełnienia żwacza.

Słaby apetyt krów w ostatnich 14-21 dniach ciąży oraz jego wahania pomiędzy kolejnymi dniami są sygnałem, że krowa będzie miała problem z pobraniem paszy także po porodzie. Wypełnienie świadczy o dobrym apetycie, a wklęśnięcie o jego braku. Proponuje się punktowanie tego wypełnienia w skali od l (wklęsły) do 5 pkt (w pełni wypełniony). 

 

Uwaga na krowy starsze i wysokowydajne

Monitorując stado, trzeba pamiętać, że krowy starsze, powyżej 4 laktacji, mają zdecydowanie większą podatność na choroby metaboliczne, w tym ketozę i zaleganie poporodowe. Do grupy ryzyka należy zaliczyć również krowy, które w poprzedniej laktacji okazały się wybitnymi mlecznicami - wyprodukowały w 305-dniowej laktacji ponad 12 tys. kg mleka. Wysoka wydajność w poprzedniej laktacji to duże prawdopodobieństwo powtórzenia takiej wydajności w następnej laktacji. Jeśli mamy w stadzie wysokowydajne sztuki, to popełnienie nawet niewielkiego błędu żywieniowego stwarza ryzyko pojawienia się chorób.

 

Nie zatuczać jałówek

Nadmierna kondycja krów to jeden z najważniejszych wskaźników, który źle prognozuje dla zdrowia krów po porodzie. Im kondycja krów jest bliższa wartościom 3,0-3,5 pkt w skali BCS, tym prognozy są lepsze. Pierwiastki powinny być chudsze niż starsze krowy. Nadmierne otłuszczenie zwiększa ryzyko utraty apetytu oraz trudnego porodu i jest głównym czynnikiem ryzyka zaburzeń zdrowia. Możliwość otłuszczenia i problemów z tym związanych istnieje także w przypadku za długiego (powyżej 80 dni) okresu zasuszenia. 


Jeżeli w poprzedniej laktacji odnotowano schorzenie metaboliczne, to istnieje duże prawdopodobieństwo podobnych schorzeń w kolejnej. Jeśli krowa miała za długą poprzednią laktację, trwającą ponad 400 dni, to najczęściej jest to efekt kłopotów z zacieleniem, a ich następstwem jest nadmierna kondycja ciała.

 

Ciąża mnoga to problem

W przypadku potwierdzonej (badanie USG) ciąży bliźniaczej istnieje ryzyko trudnego porodu i komplikacji poporodowych, które mogą prowadzić do utraty apetytu i oczywiście problemów metabolicznych. Chociaż ciąża mnoga powoduje, że cielęta są mniejsze, a przez to poród może być łatwiejszy, to porody bliźniacze zwykle kończą się zatrzymaniem łożyska, a to powoduje komplikacje poporodowe, często związane z zapaleniem macicy. Wcześniejsza informacja o ciąży mnogiej pozwala na odpowiednie przygotowanie krowy do porodu (wlewy dożwaczowe przed porodem - energia, Se, witamina E, beta-karoten).

 

Mastitis i kulawizna

Gdy w okresie zasuszenia zdiagnozujemy mastitis lub problemy z wymieniem, to w laktacji problem ten może się pogłębić.  fot. G. Jakimiak

U krów, które przynajmniej w jednym miesiącu poprzedniej laktacji miały wysoką, powyżej 1 miliona, liczbę komórek somatycznych w mleku, istnieje duże prawdopodobieństwo powtórzenia się problemu. Gdy w okresie zasuszenia zdiagnozujemy mastitis lub problemy z wymieniem, to w laktacji problem ten może się pogłębić. 


Do grupy ryzyka pretendują również krowy kulawe, przede wszystkim ze względu na problemy z apetytem. Ból kończyn jest powodem rzadszego wstawania i podchodzenia do stołu paszowego. Krowy mające problemy z nogami charakteryzują się wygiętym łukowato grzbietem w czasie chodzenia i stania. 

Do grupy ryzyka powinniśmy kwalifikować krowy, które mają potwierdzoną diagnozę chorób zakaźnych lub są nosicielami tych chorób. Prawdopodobieństwo obniżenia odporności (immunosupresji) jest u tych zwierząt znacznie zwiększone. 

 

Oznaczanie pH moczu oraz zawartości kwasów tłuszczowych w surowicy krwi

Profesor Maciej Kowalski zaleca oznaczanie pH moczu oraz zawartości kwasów tłuszczowych w surowicy krwi. Krowy w okresie przejściowym przed porodem powinny wydalać mocz o pH 6,2-6,8. Gdy jest on zbyt alkaliczny (pH 7,5-8,5), poważnie wzrasta zagrożenie zaleganiem poporodowym. Oznaczanie pH jest niezbędne przy ustalaniu dawek soli anionowych. Nie powinniśmy ustalać dawki „na oko” ani na podstawie zaleceń na ulotce. Sole są niesmaczne i za duża ich dawka ogranicza apetyt, a za mała jest nieskuteczna w obniżaniu pH moczu. 


Innym bardzo ważnym wskaźnikiem jest także zawartość kwasów tłuszczowych w surowicy krwi, które uważa się za wskaźnik prawidłowości żywienia w okresie przejściowym przed porodem. Jeżeli na podstawie analizy krwi (pobranej na czczo) zawartość wolnych kwasów tłuszczowych we krwi wynosi powyżej 0,4 mmol/l (surowicy) w okresie od 14 do 3 dnia przed porodem, wskazuje to na nadmierne uwalnianie rezerw tłuszczowych i możliwość zwyrodnienia tłuszczowego wątroby.

 

Zbyt długi okres zasuszenia, wiek pierwiastek

Duże prawdopodobieństwo problemów poporodowych związane jest również ze zbyt długim okresem zasuszenia, np. trwającym powyżej 80 dni. Tak długi okres zasuszenia zwykle kończy się nadmiernym otłuszczeniem krów, dlatego też należy zwrócić szczególną uwagę na te krowy. 


Ważny jest także wiek pierwszego wycielenia pierwiastek. Badania wykazały, że wraz ze wzrostem wieku pierwszego wycielenia wzrasta ryzyko ketozy. Wiąże się to przede wszystkim z nadmiernym otłuszczeniem jałówek. Do grupy ryzyka kwalifikujemy jałówki, których spodziewany poród odbędzie się w wieku ponad 800 dni.

 

Dwa wystarczą

Jeżeli skupimy się tylko na najważniejszych kryteriach - kondycji i apetycie, to na ich podstawie możemy prognozować stan zdrowia krów po porodzie. Stosując tę zasadę w okresie zasuszenia, możemy wytypować krowy, które z pewnych przyczyn mogą wykazywać większą podatność na choroby metaboliczne, a tym samym ograniczyć ich występowanie w stadzie. Wiedząc o zagrożeniu, możemy specjalnie potraktować wytypowane krowy, zarówno w okresie przejściowym, przed porodem, jak i w okresie porodowym. 

 

Co można zrobić?

Możliwe jest zastosowanie bolusów antyketozowych (około 21 dni przed porodem), a także zastosowanie bolusów wapniowych lub wlewów wapniowych (w okresie porodowym). Dla krów z grupy ryzyka uzasadnione jest:

  • zastosowanie wlewów żwaczowych (drenchingu) w dniu porodu oraz w kolejnych 3 dniach po porodzie.

Zazwyczaj są to płyny o charakterze leczniczym, aczkolwiek korzyści mogą być widoczne już po zaaplikowaniu ciepłej wody. Przymusowe wlewy warto zrobić zwierzętom, które wcześniej miały problemy z zaleganiem okołoporodowym, po porodach bliźniaczych oraz zawsze wtedy, gdy krowa nie chce jeść lub pić.

Wykonanie drenchingu nawadnia organizm, dostarcza potrzebnej po porodzie energii oraz wypełnia i obciąża żwacz. Po porodzie w jamie brzusznej nagle pojawia się dużo wolnej przestrzeni, co często skutkuje przemieszczeniem trawieńca. Szybkie wypełnienie żwacza wodą obciąża go i uniemożliwia „wędrowanie” trawieńca w wolnej przestrzeni. 

 

Krowy z grupy ryzyka wymagają nie tylko zwiększonego monitoringu zdrowia po porodzie, ale także większej uwagi, ze względu na dobrostan.
 

 

 

kontakt1.jpg
dr inż. Grażyna Rózycka
Lubelski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Końskowoli

Jeden z 16 Ośrodków Doradztwa Rolniczego w kraju. LODR prowadzi doradztwo rolnicze obejmujące działania w zakresie rolnictwa, rozwoju wsi, rynków rolnych oraz wiejskiego gospodarstwa domowego, mające na celu poprawę poziomu dochodów rolniczych oraz podnoszenie konkurencyjności rynkowej gospodarstw rolnych, wspieranie zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich, a także podnoszenie poziomu kwalifikacji zawodowych rolników i innych mieszkańców obszarów wiejskich.Realizacja zadań uwzględnia kierunki rozwoju wyznaczone w regionalnych i lokalnych programach rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich, ustalonych przez właściwe organy administracji rządowej i samorządu terytorialnego.

 
Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj

POWIĄZANE TEMATY:choroby poporodowe krów
Komitet do spraw pożytku publicznego
NIW
Sfinansowano ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich na lata 2018-2030
PROO