KalendarzRolników.pl
PARTNERZY PORTALU
  • Partner serwisu Krajowa Rada Izb Rolniczych
  • Narodowy Instytut Wolności
  • Partner serwisu KRAJOWY OŚRODEK WSPARCIA ROLNICTWA
  • Partner serwisu Województwo Podlaskie
  • Partner serwisu Narodowy Instytut Kultury i Dziedzictwa Wsi w Warszawie
  • Partner serwisu Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego

WYSZUKIWARKA

O niedoborach składników pokarmowych w kukurydzy

Opublikowano 22.05.2020 r.
Znajomość objawów niedoboru poszczególnych składników pokarmowych jest konieczna w uprawie. Pozwala trafnie ocenić przyczynę niepożądanych zmian na roślinie, a co za tym idzie zastosować odpowiedni nawóz lub inny środek zapobiegawczy.

Kukurydza, ze względu na wysoki potencjał plonotwórczy, wykazuje duże zapotrzebowanie na składniki pokarmowe, przede wszystkim na azot, fosfor, potas i magnez, a z mikroelementów na cynk i bor. Przyjmuje się, że roślina ta na wyprodukowanie każdej tony ziarna potrzebuje: 20-30 kg azotu, 10-15 kg fosforu oraz 25-30 kg potasu. To, czy składniki pokarmowe są wykorzystywane przez rośliny, nie zawsze zależy od ich obecności w glebie. Niejednokrotnie zdarza się, że makro- lub mikroelementy nie są pobierane z powodu nieodpowiedniego pH gleby lub zbyt jednostronnego nawożenia. Kukurydza dobrze reaguje nie tylko na podstawowe nawożenie doglebowe, lecz także na nawożenie nalistne, które da się realizować w dość szerokim przedziale czasowym. 

Fosfor

Biorąc pod uwagę fosfor w uprawie kukurydzy, krytycznym momentem jest okres wiosennych chłodów. Temperatura gleby spada wówczas poniżej 10 st. C, co prowadzi do ograniczenia pobierania tego składnika przez młode rośliny, które nie są jeszcze dobrze rozwinięte. Efektem jest zahamowanie wzrostu i wystąpienie objawów w postaci czerwonofioletowych przebarwień obrzeży liści i łodyg. Na początku występują one na brzegach liści, a przy przedłużających się chłodach mogą objąć całe blaszki liściowe. W trakcie ocieplenia symptomy te zazwyczaj samoistnie ustępują. Jednak zanim to nastąpi, dobrze sprawdza się podanie fosforu za pomocą dostępnych na rynku nawozów dolistnych. W późniejszym okresie wzrostu kukurydzy jego niedobór wpływa ujemnie na zawiązanie i wypełnienie ziarna. Kolby są małe, często skręcone z niedorozwiniętymi ziarniakami. Ponadto niedobór tego składnika – zwłaszcza w rozwoju początkowym rośliny – przyczynia się do rozwinięcia płytkiego i słabo rozgałęzionego systemu korzeniowego. 

Azot

Niedobór azotu rozpoznać można po żółknięciu liści, początkowo od szczytu (chloroza wierzchołkowa w kształcie litery V), następnie wzdłuż nerwu głównego. W stadium zaawansowanym chloroza przechodzi w nekrozę. W wyniku tych zmian wegetacja jest przyspieszona, jednak plon zielonej masy i ziarna jest znikomy. Przy niedoborze azotu w fazach krytycznych kolby są małe i słabo wypełnione na szczycie. W przypadku azotu standardowo zaleca się stosowanie dawek dzielonych, tj. 50-70% przedsiewnie (im lżejsza gleba, tym mniej) i pozostałą część pogłównie, najpóźniej do fazy 4.-6. liścia. Dzieli się je przede wszystkim po to, aby w stadium 8. liścia nie doszło do niedoboru azotu, który prowadzi do nieodwracalnej redukcji zawiązków ziarniaków w kolbie.

Niedobór określonych składników w roślinie może również wynikać z nadmiernego jednostronnego nawożenia, co powoduje, że nadmiar jednych blokuje pobieranie innych. Zielone znamiona kolby w czasie dojrzewania ziarna są wskaźnikiem przenawożenia azotem w stosunku do innych składników pokarmowych. 

Potas

Na niedostateczną ilość potasu wskazuje żółknięcie lub zasychanie szczytów i brzegów liści, szczególnie w dolnych partiach. Kolby są mniejsze i jest ich niewiele, ponadto ich szczyt jest źle wypełniony i występuje luźne osadzenie ziaren. Prawidłowe zaopatrzenie rośliny w potas zwiększa odporność kukurydzy na suszę, zapewnia dobry plon zielonej masy i ziarna. Jednak optymalne działanie tego pierwiastka jest ściśle powiązane z magnezem. 

Magnez

Nawet niewielki niedobór magnezu u kukurydzy objawia się powstaniem chlorozy (przejaśnień) występującej pomiędzy nerwami. Mamy wtedy do czynienia z tzw. pasiastością liści kukurydzy. Przy pogłębiającym się deficycie magnezu na ich końcach pojawiają się również purpurowe przebarwienia. 

Cynk

Biorąc pod uwagę mikroelementy, kukurydza jest najbardziej wrażliwa na niedobór cynku, który odpowiada za procesy enzymatyczne i syntezę białek w roślinie. Zwiększa on odporność na suszę i choroby oraz efektywność nawożenia azotem. Jego niedobór w kukurydzy ujawnia się, między innymi, w postaci rozległych białych lub białożółtych pasów po obu stronach głównego nerwu liścia, przy czym sam nerw pozostaje zielony. Najmłodsze liście są blade lub przybierają odcień biały albo żółty. Przy długotrwałym niedoborze blaszka liściowa ulega zmniejszeniu, skracają się międzywęźla, co sprawia, że roślina ma karłowaty wygląd. W późniejszych fazach rozwojowych pojawiają się nekrozy, opóźnia się wyrzucanie wiech i kwitnienie, a nasiona są barwy szarokredowej.

Bor

W planowaniu nawożenia kukurydzy warto uwzględnić również bor. Niedobór tego mikroelementu powoduje powstawanie, m.in., guzikowatości kolb, czyli ich punktowego, nieregularnego uziarnienia oraz nieregularnego przebiegu rzędów, co jest odzwierciedleniem zaburzonej gospodarki wodnej i niedoborów w okresie formowania struktury kolb. Dodatkowo ich końcówki są suche i pozbawione ziaren. Przy długotrwałym niedoborze boru blaszki liściowe stają się mniejsze, zwinięte, a cała roślina przybiera krzaczasty pokrój. 

Niestety, w ostatnich latach często występują braki najważniejszego składnika w uprawie nie tylko tej rośliny. Jest nim woda. U kukurydzy susza powoduje szaro-zielone przebarwienia liści, a następnie ich zwijanie się, nawet do średnicy ołówka, aż do zamierania. Jest to tak zwana strzelistość liści kukurydzy. Ponadto susza opóźnia wyrzucanie znamion, czego efektem może być niecałkowite wypełnienie kolb ziarnem. 

 

 

 
Hubert Sierant
Łódzki Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Bratoszewicach 

 

 

Komitet do spraw pożytku publicznego
NIW
Sfinansowano ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich na lata 2018-2030
PROO