KalendarzRolników.pl
PARTNERZY PORTALU
  • Partner serwisu Województwo Podlaskie
  • Partner serwisu KRAJOWY OŚRODEK WSPARCIA ROLNICTWA
  • Partner serwisu Krajowa Rada Izb Rolniczych
  • Narodowy Instytut Wolności
  • Partner serwisu Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego
  • Partner serwisu Narodowy Instytut Kultury i Dziedzictwa Wsi w Warszawie

WYSZUKIWARKA

Jak wybrać termin koszenia łąk?

Opublikowano 22.06.2019 r.
Ustalenie optymalnego terminu zbioru trwa nie jest sprawą prostą. Musimy bowiem uzyskać taki pokos, który będzie smaczny dla zwierząt. Optymalny termin zbioru zawsze jest więc kompromisem między ilością a jakością paszy. 

W użytkowaniu kośnym użytków zielonych, ważny jest zbiór zielonki o możliwie najwyższej wartości pokarmowej. Ważny jest przy tym również wysoki plon biomasy roślin. Zielonki z łąk powinny pokrywać potrzeby pokarmowe krów, w krytycznych okresach ich żywienia, przy niedoborach zielonki na pastwisku. Przede wszystkim jednak stanowią one cenne źródło surowca do produkcji siana i kiszonek. Praktycznie do koszenia przystępuje się wtedy, kiedy wykłosi się większość gatunków traw. W tym okresie roślinność zawiera jeszcze dużo strawnego białka, związków mineralnych i daje najwięcej masy.

Eksperci przypominają, że dla strawności skarmianych pasz istotne są również wzajemne proporcje między celulozą, hemicelulozą i ligniną – głównymi składnikami włókna. W trawach w miarę starzenia rośnie udział trudno strawnej ligniny, która w żwaczu jest rozkładana tylko w minimalnym stopniu (0-20%). We wczesnych stadiach rozwojowych traw przy zawartości włókna 15% strawność zielonki może dochodzić do 80%, natomiast w fazie przekwitania, gdy poziom włókna osiąga 35%, strawność obniża się do około 60%, a ponadto wraz ze wzrostem zawartości włókna w zielonkach z traw spada koncentracja składników pokarmowych w 1 kg suchej masy.

Termin i kolejność koszenia łąk zależą od ich typu florystycznego (składu gatunkowego)

Łąki są przystosowane do tego zabiegu, koszone w odpowiednim terminie i na właściwej wysokości reagują szybkim odrostem, pod warunkiem, że mają zapewnioną odpowiednią żyzność siedliska.

Najwcześniej powinny być koszone łąki z dużym udziałem wyczyńca łąkowego, już w fazie początku kłoszenia się tego gatunku. Nieco później - w pełni kłoszenia - można kosić łąki rajgrasowe z udziałem kostrzewy łąkowej. Ruń łąkowa przeznaczona zarówno na siano, jak i do zakiszania powinna być koszona we wczesnych fazach rozwojowych roślin.

Wysoki poziom włókna w paszach zmniejsza nie tylko strawność i zawartość składników pokarmowych, ale ogranicza również pobieranie pasz - taka pasza po prostu zwierzętom nie smakuje. Zaspokojenie potrzeb pokarmowych wysokowydajnych krów wymaga pobierania dużych ilości pasz, co jest jednak ograniczone pojemnością żwacza. Spasanie pasz o dużej zawartości włókna, a więc o niskiej strawności sprawia, że zalegają one dłużej w przewodzie pokarmowym. Wywołany tym stan sytości zmniejsza spożycie i powoduje, że zapotrzebowanie zwierząt na składniki pokarmowe może być pokryte za pomocą takich pasz tylko w ograniczonym zakresie.

Pamiętajmy też o tym, że przyrost masy zielonej nie przebiega równomiernie w okresie wegetacji – trawy najintensywniej rosną od fazy krzewienia do końca kłoszenia. Od początku kwitnienia wzrost ulega osłabieniu i pod koniec prawie całkowicie ustaje, a przyrost masy składa się głównie z bezwartościowego balastu jakim jest nielubiane przez zwierzęta włókno.

Dlaczego tak się dzieje? - w starzejących się trawach maleje udział liści w stosunku do łodyg, co skutkuje tym, że rośnie zawartość włókna, a maleje udział łatwostrawnych cukrów, białka, związków mineralnych i witamin. Największe zmiany w jakości runi łąkowej zachodzą w trakcie wzrostu i rozwoju traw i pokosu. Ich wartość pokarmowa jest tym wyższa, im wcześniej są zbierane. Jednak dobra jakość pasz z młodych traw uzyskana w wyniku wczesnego koszenia łączy się z obniżeniem plonu. Dlatego optymalny termin zbioru musi być kompromisem między ilością a jakością paszy.

Przy zbiorze na siano, najczęściej zalecane jest, by do zbioru I odrostu zielonki na siano należy przystąpić, w pełni kłoszenia tzw. przewodnich gatunków traw w danym zbiorowisku. Natomiast II odrost: po 7-8 tyg. od zbioru I odrostu, a III odrost: po 7-8 tyg. od zbioru II odrostu. 

Jeśli rośliny skosimy za wcześnie, kiedy trawy nie są jeszcze wykłoszone, uzyskamy niższy plon siana. Jego wartość pokarmowa też będzie nieodpowiednia, bo tak zwane ,,wczesne siano'' zawiera za dużo białka w stosunku do węglowodanów i suchej masy, co oznacza niską wartość energetyczną. Siano uzyskane z traw, które już przekwitły i zdrewniały zawiera z kolei mało białka ogólnego a dużo suchej masy i węglowodanów strukturalnych.

Czas zbioru pierwszego pokosu nie powinien przekraczać 7 dni.

Najlepszy termin zbioru I pokosu traw przeznaczonych do zakiszania to okres od początku kłoszenia do początku wyrzucania wiech dominujących w runi gatunków traw. Młoda zielonka ma dużo cukrów niezbędnych do prawidłowej fermentacji mlekowej w czasie zakiszania, a jednocześnie ma mniej włókna, co pozwala na jej dobre sprasowanie lub ugniecenie.

Zawsze należy też pamiętać, aby traw nie kosić zbyt nisko. Wysokość koszenia decyduje o ilości zebranej masy i wpływa na całkowitą wydajność użytków zielonych. W naszych warunkach klimatycznych przyjmuje się, że optymalna wysokość koszenia traw i lucerny wynosi od 5 do 6 cm. Zbyt niskie koszenie opóźnia odrost roślin i wpływa na wzrost zanieczyszczenia zielonki glebą. Natomiast zwiększenie wysokości ścierniska przyczynia się do strat plonu z powodu nie nierównomiernego odrostu runi. Wówczas nadmiernie rozwijają się chwasty i w następnych okresach użytkowania spada plon i jego jakość z powodu niekorzystnych zmian w składzie botanicznym runi.

Jednostronne użytkowanie kośne lub pastwiskowe ujemnie wpływa na rozwój runi i sprzyja rozwojowi różnych gatunków chwastów. Na glebach żyznych, zasobnych w próchnicę, oraz na glebach torfowych stałe użytkowanie kośne prowadzi do rozwoju niepożądanych w runi roślin z rodziny baldaszkowatych (barszcz zwyczajny, podagrycznik pospolity) i złożonych (ostrożeń błotny i warzywny). Natomiast stałe użytkowanie pastwiskowe ogranicza, a nawet eliminuje trawy wysokie, które źle tolerują częste przygryzanie i udeptywanie przez zwierzęta.

W celu zmniejszenia zachwaszczenia i uzyskania odpowiednich zmian w składzie runi, wskazane jest wprowadzenie okresowych zmian w sposobie użytkowania, a więc spasanie łąk oraz koszenie pastwisk. Użytkując ruń zmiennie, osiąga się równowagę między różnymi formami biologicznymi zbiorowisk.

Dlaczego więc warto spasać czasowo łąki kośne? Zdaniem ekspertów, powoduje ono:
    • wzmocnienie traw niskich i roślin bobowatych, głównie koniczyny białej; 
    • zwiększenie zwartości darni trawiastej;
    • usunięcie niektórych chwastów łąkowych (szczególnie z rodziny baldaszkowatych);
    • ożywienie biologiczne gleby, wynikające z organicznego nawożenia odchodami
    • zwierząt.

Najlepsze rezultaty osiąga się w warunkach spasania łąki co kilka lat, przez cały sezon wegetacyjny. Można też stosować przez dwa lata z rzędu użytkowanie kośne, a w trzecim – użytkować łąkę jako pastwisko. Jeśli chcemy usunąć wysokie trawy i wysokie rośliny dojrzewające wczesnym latem, wskazane jest spasanie od momentu ruszenia wegetacji na wiosnę do lipca.

 

kontakt1.jpg Redakcja KalendarzRolnikow.pl
Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj

Komitet do spraw pożytku publicznego
NIW
Sfinansowano ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich na lata 2018-2030
PROO