KalendarzRolników.pl
PARTNERZY PORTALU
  • Partner serwisu Województwo Podlaskie
  • Partner serwisu Narodowy Instytut Kultury i Dziedzictwa Wsi w Warszawie
  • Narodowy Instytut Wolności
  • Partner serwisu Krajowa Rada Izb Rolniczych
  • Partner serwisu Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego
  • Partner serwisu KRAJOWY OŚRODEK WSPARCIA ROLNICTWA

WYSZUKIWARKA

Ściółka w chlewni - prehistoria czy innowacja?

Opublikowano 28.06.2019 r.
Utrzymywanie świń na głębokiej ściółce jest bardziej pracochłonne niż w chlewniach bezściołowych. Mimo to niesie ze sobą wiele korzyści. Jest powszechnym sposobem utrzymywania świń przede wszystkim w mniejszych gospodarstwach.

Ściołowy chów trzody chlewnej

Stwarza on zwierzętom warunki utrzymania zbliżone do naturalnych. Mają wówczas możliwość swobodnego rycia i rozgrzebywania słomy, a lochy przygotowania gniazda przed porodem. Na tym jednak nie kończą się zalety wykorzystania ściółki. Słoma w pewnym stopniu skupia uwagę zwierząt, co zmniejsza częstotliwość wystąpienia przypadków kanibalizmu. Utrzymanie ściołowe – to także mniejsze ryzyko uszkodzenia kończyn, które szczególnie groźne jest w przypadku loch. Nie zapominajmy, że obecność ściółki daje zwierzętom większy komfort termiczny, co ma szczególne znaczenie w porze zimowej.
 
W technologii ściółkowej wyróżnia się ściółki:
  • płytką na posadzce o małym kącie nachylenia (1,5-3,0%) 
  • płytką na posadzce o dużym kącie nachylenia (8,0-10,0%) 
  • głęboką (o grubości do 1 m). 
W ściółce głębokiej, utrzymywanej w chlewni nawet przez okres kilku miesięcy do jednego roku, zachodzą procesy fermentacji, w trakcie których wydzielana jest często dość spora ilość ciepła (tzw. podłoże egzotermiczne). Poprzez odpowiednie działania temperatura wewnątrz głębokiej ściółki może osiągać poziom nawet 45° C (na powierzchni wynosi ona 16-24° C). Świnie doskonale potrafią wykorzystywać to ciepło.
 
W chłodniejszych porach roku zwierzęta utrzymywane w nieogrzewanych chlewniach chętnie rozgrzebują głęboką ściółkę i ogrzewają się. Z kolei w upalne dni może im służyć jako miejsce ochładzania się.
 
Chów świń na ściółce stanowi kombinację wielu różnych korzyści, takich jak: poprawa efektywności funkcjonowania przewodu pokarmowego (zmniejszenia ryzyka zaparć, przede wszystkim u loch prośnych), polepszenie fizycznego komfortu zwierząt poprzez wydajniejszą termoregulację oraz większą stabilność warunków środowiskowych (wilgotność i temperatura w chlewni).
 

Pielęgnacja ściółki

Prawidłowa pielęgnacja ściółki wymaga umiejętności i doświadczenia. Powinna być wspierana różnymi dodatkami, przede wszystkim osuszającymi, jednocześnie pozwalającymi regulować pH, a także zapobiegającymi rozwojowi niepożądanych patogenów. Podstawowe zasady prawidłowej jej pielęgnacji są następujące:
1) zakładanie ściółki i jej wymianę należy przeprowadzać korzystając wyłącznie z czystych i naprawdę dobrej jakości materiałów, które nie powodują zbytniego zapylenia powietrza w chlewni 
2) grubość ściółki czy częstotliwość jej wymiany powinny być tak dobrane, aby wewnętrzna jej warstwa była zawsze sucha (dostępna jest cała gama produktów i preparatów służących do tego celu) 
3) świnie utrzymywane na ściółce muszą być czyste; jeśli są zabrudzone resztkami odchodów – to znaczy, że przy danej liczbie zwierząt w kojcu albo ilość materiału ściółkowego jest stanowczo za mała, albo że należy częściej go wymieniać
4) w miejscach, gdzie zainstalowane są karmniki i poidła, ściółka ulega szybkiemu zabrudzeniu trzeba więc częściej ją wymieniać lub nie ścielić jej tam w ogóle 
5) szczególną uwagę należy zwrócić na jakość ściółki w kojcach (pomieszczeniach) dla loch prośnych; w tych kojcach powinno się znacznie częściej ścielić, czyścić je i dezynfekować niż w przypadku chowu warchlaków lub tuczników.
 
Głównym materiałem wykorzystywanym do zakładania ściółki w pomieszczeniach dla świń jest słoma zbożowa. Sprawdza się świetnie wszędzie tam, gdzie jest w odpowiedniej jakości i ilości. Każdy rodzaj słomy przeznaczony na materiał ściółkowy powinien pozwalać na swobodne i równomierne rozłożenie na posadzce. Nie może być zbyt szorstka lub oślizgła, powinna natomiast mieć zdolność do wchłaniania znacznej ilości wilgoci, a także być wolna od skażenia bakteriami czy pleśniami (niski poziom mikotoksyn). Nigdy nie należy wprowadzać do użytku materiału zbutwiałego. Dobrej jakości sucha słoma ma dobre właściwości termiczne i z ogromnym powodzeniem wykorzystywana jest do kształtowania prawidłowego środowiska w chlewni.
 
Rolnicy najczęściej wykorzystują w chowie świń jako materiał ściółkowy słomę: 
pszenną – dość powszechnie stosowana w ściółkowym chowie świń; jest stosunkowo krucha (łatwo ulega rozdrobnieniu), bardziej sztywna niż słoma jęczmienna i ma nieznacznie grubszą łodygę; pochłania mniej wilgoci niż słoma owsiana (ok. 25%) i najmniej zachwyca smakiem spośród wszystkich możliwych rodzajów słomy 
jęczmienną – także dość powszechnie stosowana w ściółkowym chowie świń; jest dość miękka i nie powoduje nadmiernego zapylenia w pomieszczeniach inwentarskich; niestety, ma najmniejszą zdolność pochłaniania wilgoci ze wszystkich rodzajów słomy (o około 33%) 
owsianą – zdecydowanie bardziej miękka niż słoma pszenna; ma także najlepsze właściwości sorpcyjne w porównaniu do innych rodzajów słomy; jest dość drogim materiałem ściółkowym, ponieważ może być także smakowitą i doskonałą paszą dla koni i bydła 
żytnią – doskonale nadaje się na materiał ściółkowy dla świń; niestety, ze względu na możliwość porażenia żyta sporyszem, należy bardzo starannie określić jej jakość i do ścielenia używać tylko takiej, która jest wolna od sporyszu; u świń utrzymywanych na skażonej ściółce może spowodować problemy z rozrodem 
pszenżytnią – absorbuje ok. 25% mniej wilgoci w porównaniu do słomy owsianej i ma właściwości bardzo podobne do słomy pszennej 
rzepakową – jest rzadko wykorzystywana jako ściółka dla świń w pomieszczeniach inwentarskich; ze względu na wysoką zawartość oleju w porównaniu do innych rodzajów słomy trudniej się suszy, a w trakcie przechowywania może ulec łatwiejszemu zapaleniu; w porównaniu do innych rodzajów słomy jest bardziej sztywna i z tego właśnie powodu nie powinna być stosowana w chowie prosiąt czy warchlaków; jest bogatym źródłem fosforu i potasu, więc z powodzeniem wykorzystywana jest jako materiał wzbogacający żyzność gleb.
 
Słoma przeznaczona na cele ściółkowe powinna być przechowywana pod zadaszeniem z możliwością stałego jej przewietrzania, co pozwoli zapobiegać rozwojowi pleśni, które mogą być źródłem mikotoksyn, szczególnie niebezpiecznych dla zdrowia świń i jednocześnie będących powodem pogorszenia wielu wskaźników produkcyjnych.
 
Niedoskonałości tego systemu sprawiają, że w naszym kraju nie jest on zbyt popularny, a znaczna część chlewni to obiekty bezściołowe. Trudno oczekiwać, by mogło się to w najbliższym czasie zmienić, z pewnością jest to jednak system godny uwagi. Stwarza bowiem zwierzętom większy komfort i ogranicza ryzyko schorzeń związanych z chowem na rusztach. 

 

 
Anna Jaros
Łódzki Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Bratoszewicach 

Komitet do spraw pożytku publicznego
NIW
Sfinansowano ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich na lata 2018-2030
PROO