KalendarzRolników.pl
PARTNERZY PORTALU
  • Partner serwisu KRAJOWY OŚRODEK WSPARCIA ROLNICTWA
  • Partner serwisu Województwo Podlaskie
  • Partner serwisu Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego
  • Partner serwisu Krajowa Rada Izb Rolniczych
  • Partner serwisu Narodowy Instytut Kultury i Dziedzictwa Wsi w Warszawie
  • Narodowy Instytut Wolności

WYSZUKIWARKA

Sprawdź, jak prawidłowo wapnować gleby?

Opublikowano 08.07.2019 r.
Ruszają dotacje do wapnowania gleb. Jest to realna szansa na to, aby więcej gospodarstw skorzystało z dobrodziejstwa, jakim jest podwyższanie odczynu gleby, dzięki działaniu samego tlenku wapnia lub z dodatkiem tlenku magnezu.

Późne lato i jesień, czyli czas zaraz po zbiorach to najlepszy moment do poprawiania odczynu pH gleby przez wapnowanie.

Wapnowanie najlepiej wykonać w systemie zabiegów pożniwnych. Jednak spiętrzenie w tym okresie innych prac polowych odsuwa ten zabieg na okres jesieni przed orkami przedzimowymi. Na polach o wyrównanej powierzchni, bez spadków, dopuszczalny jest wysiew nawozów wapniowych w zimie. Wapnowanie powinno być stosowane tam, gdzie jest to organizacyjnie i technicznie możliwe, przy czym im zabieg ten jest przeprowadzony wcześniej, tym większe są jego efekty.

Dotychczas najczęściej z dobrodziejstwa wapnowania korzystali plantatorzy buraków cukrowych i rolnicy mieszkający w pobliżu cukrowni, gdzie wapno jest odpadem produkcyjnym. Sprzedawane na zapisy było rarytasem, także ze względu na koszty - przede wszystkim dostawy, gdyż nawóz zawierający tlenek wapnia dawkuje się w wielkości kilku kilogramów na 10 m2 powierzchni działki, a więc kilku ton na hektar.

Odczyn jest podstawowym i najłatwiej mierzalnym wskaźnikiem jakości gleby, a wartości pH<4,5 wskazują na niebezpieczeństwo degradacji środowiska glebowego. Ze względu na przewagę opadów nad parowaniem, zdecydowana większość gleb Polski jest poddawana procesom wymywania składników zasadowych w głąb profilu glebowego. Proces ten nasila się w glebach lekkich, silnie przepuszczalnych, które dominują w pokrywie glebowej naszego kraju (56,6%).

Wapnowanie jest ważnym zabiegiem agrotechnicznym, o wielostronnym wpływie na właściwości fizyczne, fizykochemiczne i biologiczne gleby. Sprzyja zwiększeniu aktywności mikrobiologicznej środowiska glebowego, aktywizacji procesów mineralizacji, zwiększeniu dostępności i efektywności niektórych składników mineralnych.

Zakwaszenie gleb charakteryzuje się przede wszystkim dwoma niekorzystnymi działaniami:

  • zmniejszenie przyswajalności składników pokarmowych roślin, zwłaszcza fosforu,magnezu czy molibdenu,
  • zwiększenie ruchliwości składników, które staja się niebezpieczne w większych ilościach, przede wszystkim metali ciężkich oraz glinu ruchomego.


Dlatego też gdy możemy skorzystać z dobrodziejstwa podniesienia odczynu pH gleby warto to robić.
 

Jak wapnować gleby?

Obiektywnym wskaźnikiem kwasowości jest tylko odczyn gleby oznaczony w stacji chemiczno-rolniczej. Podstawowym zadaniem wapnowania jest obniżenie kwasowości gleby.

Odpowiednia dawka

Jak informują eksperci z Instytutu Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa, nawozy wapniowe w małych dawkach, do 0,5 t CaC03/ha, zastosowane jednorazowo nie wywołują większych zmian w glebie. Mogą przyczynić się do efektywnych zmian tylko wówczas, gdy są stosowane kilkakrotnie w niewielkich odstępach czasu, albo gdy są wymieszane nie z całą warstwą orną, ale tylko z częścią gleby, która dla rośliny jest najważniejsza. Działanie wapna nie ogranicza się tylko do warstwy ornej, ale stopniowo działa na warstwy głębsze.

Określenie prawidłowej dawki wapna jest z rolniczego punktu widzenia bardzo ważne. Dawki wapna zbyt małe mogą okazać się nieefektywne, natomiast przy zastosowaniu zbyt dużych, ujawniają sie negatywne skutki wapnowania, zwane przewapnowaniem gleby. Zjawisko to jest szczególnie niekorzystne przy zastosowaniu wapna tlenkowego na glebach lekkich. Za dawkę optymalna uznajmy taką, która umożliwia doprowadzenie pH gleby do dolnej granicy jego optymalnego przedziału.

Dokładna dawka nawozu zależy głównie od pH podłoża i typu gleby. Oblicza się ją sprawdzając procent tlenku wapnia (CaO) w poszczególnych nawozach. Na glebach ciężkich stosuje się większą ilość nawozu niż na glebach lekkich.

Orientacyjne dawki nawozów (CaO w kg/10m2)

Dla gleb lekkich:

  • pH do 5,0: 3,5
  • pH 5,1–6,0: 2,5
  • pH 6,1–6,7: 1,5
  • pH 6,8–7,4: 1,0


Dla gleb ciężkich:

  • pH do 5,0: 6,0
  • pH: 5,1–6,0: 3,0
  • pH 6,1–6,7: 2,0


Jeśli używany przez nas nawóz wapniowy zawiera 50 proc. CaO, to dawkę należy pomnożyć przez dwa. Przykładowo, wtedy dla gleb o pH w zakresie 5,1-6,0 (na podłożu lekkim) należy zastosować 5 kg nawozu na 10m2.

Szybkość i stopień reakcji pomiędzy gleba a nawozami wapniowymi zależy od:

  • stopnia wymieszania nawozu z gleba,
  • wilgotności gleby (w wilgotnej glebie szybkość reakcji jest większa),
  • rodzaju nawozów wapniowych,
  • stopnia rozdrobnienia nawozów.


Wapnowanie wpływa na zwiększenie przyswajalności składników pokarmowych, na przykład fosforu. Wapnowanie, podobnie jak w przypadku azotu, nie modyfikuje zasadniczo pobierania potasu. Ważne jest jednak, ze dobrze zwapnowane gleby rzadko wykazują niekorzystne skutki nadmiernego odżywiania roślin potasem.

Na glebach kwaśnych magnez najczęściej występuje w formie niedostępnej dla roślin. Na ogół, dzięki racjonalnemu stosowaniu nawozów wapniowych zawierających magnez polepsza się jego pobieranie przez rośliny.

Wapnowanie gleb kwaśnych wapnem zwykłym początkowo zwiększa dostępność magnezu dla roślin, gdyż stosunek Ca : Mg zbliża się do optymalnej wartości, jednak duże dawki powodują niekorzystne poszerzenie tego stosunku i dlatego powinny być stosowane w postaci wapna magnezowego.

Rośliny najbardziej reagujące na zakwaszenie gleby to: pszenica ozima i jara, jęczmień, kukurydza, rzepak, gorczyca, buraki cukrowe, pastewne i ćwikłowe, bobik, lucerna, nostrzyk, wyka, soja, kapusta pastewna, kapusta biała, konopie, mak, cebula, szpinak, czosnek, seler, sałata,wiśnia, czereśnia i śliwa.
 

Dlaczego warto wapnować glebę?

Po przeprowadzaniu wapnowania możemy liczyć na wzrost plonów wielu roślin.

  • Rośliny bardzo silnie reagujące - wzrost plonów powyżej 25% to: burak, kukurydza, groch siewny, lucerna i koniczyna.
  • Rośliny silnie reagujące - wzrost plonów 15%: pszenica, jęczmień rzepak, bobik, łubiny
  • Roślny średnio reagujące - zwyżka plonów o ok. 7%: żyto, owies, ziemniaki, len, seradela.


O czym jeszcze trzeba pamiętać?

Stosując wapnowanie pamiętajmy, że:

  • na glebach lekkich i torfowych nie stosuje się nawozów w formie tlenkowej (mogą niszczyć strukturę), lepiej użyć wolno działającej kredy nawozowej lub wapniaka mielonego;
  • nawozy tlenkowe stosuje się na gleby ciężkie;
  • prace powinno się przeprowadzać w czasie suchej, bezwietrznej pogody;
  • nawozu nie wolno stosować na mokrą glebę.

Skuteczność wapnowania jest największa w drugim, a nawet trzecim roku po zastosowaniu zabiegu.

 

Źródła:
Grzebisz W. 2008. Nawożenie roślin uprawnych. Podstawy nawożenia. Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne. Poznań, cz. I s. 252-260.
Grzebisz W., Diatta J.B., Szczepaniak W. 2006. Produkcyjne i ekologiczne uwarunkowania wapnowania gleb gruntów ornych. Nawozy i nawożenie. Puławy. 2:27 s.69-85.
Hołubowicz-Kliza G. Wapnowanie gleb w Polsce, IUNG-PIB Puławy 2006
Ochal P. i inn. - Środowiskowe aspekty zakwaszania gleb w Polsce, IUNG-PIB, Puławy, 2017

kontakt1.jpg Redakcja KalendarzRolnikow.pl
Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj

Komitet do spraw pożytku publicznego
NIW
Sfinansowano ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich na lata 2018-2030
PROO