KalendarzRolników.pl
PARTNERZY PORTALU
  • Narodowy Instytut Wolności
  • Partner serwisu KRAJOWY OŚRODEK WSPARCIA ROLNICTWA
  • Partner serwisu Krajowa Rada Izb Rolniczych
  • Partner serwisu Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego
  • Partner serwisu Województwo Podlaskie
  • Partner serwisu Narodowy Instytut Kultury i Dziedzictwa Wsi w Warszawie

WYSZUKIWARKA

Brakowanie krów mlecznych

Opublikowano 24.07.2019 r.
Brakowanie krów powinno być czynnością zaplanowaną, gdyż tylko wówczas uzyskamy dochód ze sprzedaży mleka i z wartościowej sztuki.

Wieloletnie prace hodowlane nad bydłem mlecznym przyczyniły się do wzrostu ilości produkowanego mleka, ale jednocześnie doprowadziły do wydelikacenia zwierząt. Efektem tego jest wzrost podatności krów na choroby, co skutkuje zwykle skróceniem okresu ich użytkowania i wzrostem wskaźnika brakowania.

Obniża opłacalność

Zdaniem wielu specjalistów, wysoki wskaźnik brakowania krów znacząco obniża opłacalność produkcji mleka. Obecna sytuacja na światowym rynku mleczarskim, przy ustabilizowanych cenach surowca zachęca producentów nie tylko do rozwijania produkcji, ale również do przyjrzenia się jej z perspektywy ograniczania kosztów. Krowy mleczne przebywają w stadzie przez określony czas, po którym z różnych przyczyn są brakowane i zastępowane jałówkami cielnymi; mówimy wtedy o tak zwanym remoncie stada. Koszty remontu stada pod względem wielkości zajmują drugie miejsce w kolejności po żywieniu i wynoszą 15-20% ogólnych kosztów produkcji mleka. Skalę brakowania krów zwykle ocenia się przy pomocy wskaźnika tempa brakowania, który wylicza się, dzieląc liczbę krów usuniętych ze stada przez ich stan średnioroczny i mnożąc przez 100. Przy dobrze zarządzanych stadach krów mlecznych nie powinien on przekraczać 25-26%.

Im starsza, tym lepsza

Mówiąc o brakowaniu krów i jego kosztach, nie można zapominać o długowieczności krów, gdyż właśnie ona może być sposobem na zmniejszenie kosztów produkcji mleka i poprawienie opłacalności tej produkcji. Temat ten jest poruszany na wielu spotkaniach producentów mleka. Pojęciem „długowieczność krowy” określa się czas od jej pierwszego wycielenia do daty wybrakowania, najczęściej wyrażany w latach. Jeżeli chodzi o długowieczność krów w Polsce, to ledwie przekracza ona 3 lata, a krów które wyprodukowały w swoim życiu 100 tys. kg mleka mamy około 300. W krajach Europy Zachodniej wskaźniki te są wyższe, przy czym w samej Holandii jest 30 tys. krów, które wyprodukowały 100 tys. kg mleka. Tak więc do tematu poprawienia długowieczności krów musimy podejść z większą uwagą i zaangażowaniem.

Różne przyczyny

Trudno mówić o przyczynach brakowania krów w skali kraju, ponieważ w większych oborach nie są one odnotowywane i uwzględniane w statystykach. Tylko z obserwacji można wywnioskować, że na pierwszym miejscu będzie to jałowość, kolejne miejsca to mastitis, choroby metaboliczne (szczególnie ketoza), kulawizna oraz niska wydajność. Jałowość jest najczęstszą przyczyną usuwania krów ze stada i powinna być przedmiotem największego zainteresowania hodowcy. Tylko w 15-20% jest uwarunkowana czynnikami genetycznymi, zaś w 80-85% czynnikami środowiskowymi.

Wśród czynników środowiskowych istotną rolę w rozrodczości odgrywają: żywienie, pomieszczenia inwentarskie, obsługa i pielęgnacja zwierząt. Niezauważony i nieleczony mastitis występujący w pierwszych tygodniach po wycieleniu może również stanowić przyczynę usunięcia krowy ze stada.

Do chorób metabolicznych występujących w okresie wczesnej laktacji możemy zaliczyć: zaleganie poporodowe, stłuszczenie wątroby, przemieszczenie trawieńca, ketozę. Choroba oznacza straty ekonomiczne (koszty leczenia, spadek wydajności mleka w okresie najwyższej wydajności), w oborze pozostaje puste stanowisko, nie ma przychodu ze sprzedaży mleka, a za wychudzoną krowę nie uzyska się dużych pieniędzy. Niska wydajność jest rzadką przyczyną brakowania krów, a jeżeli już wystąpi, to trzeba rozważyć, czy stanowisko nie zostanie puste i czy zamiana krowy da większy zysk.

Brakowanie jest kosztowne

Obliczono, że dopiero od połowy drugiej laktacji krowa zaczyna przynosić dochód. Wcześniej wszystko, co uzyska się z mleka, pokrywa koszty odchowu przyszłej krowy mlecznej. Jeżeli przy odchowie wystąpią nieprawidłowości i opóźni się termin pierwszego wycielenia, przesunie się również termin zwrotu kosztów. Istotną rolę w kształtowaniu kosztów remontu stada i produkcji mleka ma długowieczność krowy; im krowa będzie użytkowana krócej, tym gorzej będzie wykorzystany jej potencjał produkcyjny. Przed podjęciem decyzji o brakowaniu zwierząt należy zastanowić się, czy nie zabraknie nam krów w oborze. Lepiej, żeby na stanowisku była krowa o niższej wydajności, niż wcale, ponieważ puste stanowisko to koszt 1-2 tys. zł rocznie.

Trzeba również rozważyć, czy nowa krowa przyniesie wyższy dochód i uwzględnić koszt odchowu własnej jałówki. Wiek brakowanej krowy również wpływa na koszty brakowania. Wiadomo, że brakowanie pierwiastki na początku laktacji będzie droższe niż krowy w szóstej laktacji.

Brakowanie krów powinno być czynnością zaplanowaną, gdyż tylko wówczas uzyskamy dochód ze sprzedaży mleka i z wartościowej sztuki. Każde niezamierzone opuszczenie stada przez krowę należy traktować jako porażkę. Obliczono, że na 10 przypadków 7 stanowią brakowania niezamierzone. Celem każdego hodowcy powinno być brakowanie na poziomie 25-26% i w pierwszych dwóch miesiącach nie powinno przekroczyć 25% ogółu krów brakowanych, a do 100 dnia laktacji 35%.

Zapobieganie nadmiernemu brakowaniu: 

  • odpowiednie żywienie krów w okresie okołoporodowym i wczesnej laktacji,
  • profilaktyka schorzeń metabolicznych i chorób infekcyjnych,
  • systematyczna i prawidłowa korekcja racic,
  • właściwy odchów jałówek,
  • wprowadzanie do stada własnych zwierząt,
  • dobrostan zwierząt.


fot. G. Jakimiak

kontakt1.jpg
Tadeusz Lis
Artykuł opracowany we współpracy z Lubelskim Orodkiem Doradztwa Rolniczego w Końskowoli

Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj

Komitet do spraw pożytku publicznego
NIW
Sfinansowano ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich na lata 2018-2030
PROO