Program zdrowia według św. Hildegardy

Podstawą Hildegardowej nauki o człowieku jest przekonanie, że człowiek stanowi jedność duszy i ciała. Takie całościowe ujęcie człowieka przeciwstawia się z jednej strony platońskiej tezie, jakoby człowiek był duszą posługującą się ciałem, z drugiej zaś - postrzeganiu człowieka wyłącznie jako ciała, a duszy jedynie jako funkcji organizmu, a nie realnej rzeczywistości, nieśmiertelnego tchnienia Bożego. Według Hildegardy dusza jest siłą ożywiającą ciało, więc każda słabość duszy ma odzwierciedlenie w słabości fizycznej. Jednocześnie silne ciało pozwala rozkwitać duszy. 

Materialne składniki zdrowia, tj. produkty spożywcze, człowiek czerpie z przyrody. Od Boga zaś bierze zdrowie duszy. Gdy dusza z jakichś powodów słabnie, siła uzdrawiania, będąca miłością i życiem, może zostać podarowana człowiekowi przez Boga. W ten sposób dochodzą dwa kolejne „elementy” zdrowia człowieka: wszechświat oraz Bóg. Zdrowie jest więc u Hildegardy swoistą równowagą cielesno-duchową uwarunkowaną harmonią w relacjach z wszechświatem i Bogiem. W tej teologicznej Hildegardowej perspektywie zdrowie oznacza szczęśliwe życie chrześcijańskie prowadzące do zbawienia. Zbawienie bowiem w istocie jest u Hildegardy celem nadrzędnym procesu dbania o zdrowie. 

Z dzieł św. Hildegardy poświęconych temu zagadnieniu odczytujemy współcześnie gotowy do zastosowania w codziennym życiu program zdrowia – plan prowadzący do przywrócenia lub zachowania zdrowia rozumianego jako cielesno-duchowa równowaga. Ten program jest dziś równie aktualny jak kiedyś i aktualny pozostanie zawsze, bo opiera się na prawdach niezmiennych. Zawiera on bardzo szczegółowe wskazania dotyczące tego, jak „dobrze żyć”, uwzględniające i duchowość, i potrzeby cielesne człowieka. Uogólniając, możemy je krótko zawrzeć w pięciu kategoriach: 
    1. środki do życia - pokarm;
    2. siła płynąca z Dzieła Stworzenia;
    3. miara i rytm: ruch – odpoczynek; sen - czuwanie;
    4. oczyszczanie organizmu;
    5. rozwój duchowości.

Wprowadzając w życie wszystkie wskazania, należy przede wszystkim kierować się ogólnie pojętym umiarem, a także znajomością sobie tylko właściwej miary, dla każdego człowieka innej. Uważna analiza nauk świętej pozwala wyłonić cztery fundamenty jej sposobu dbania o zdrowie: codzienną dietę, odpowiednie zabiegi, regularne posty (co wcale nie oznacza „częste”) oraz stosowanie naturalnych środków leczniczych w przypadku choroby. 

Komponowanie najlepszej dla siebie codziennej diety wymaga wiedzy o poszczególnych produktach spożywczych, którą Hildegarda zawarła w księgach Causae et curae oraz Physica.  W odniesieniu do tych produktów stosujemy za Hildegardą pojęcie „subtelności” (subtilitet) dla oznaczenia ich specyficznych właściwości wpływania na człowieka. Subtelność produktu decyduje, czy staje się on dobrym budulcem, jest źródłem substancji energetycznych i prowadzi do uzdrowienia. „Właściwie jeść i pić“ oznacza kierowanie się tymi opisanymi przez świętą właściwościami przy wyborze produktów i  komponowaniu posiłków. 

Podstawowymi produktami polecanymi przez Hildegardę są orkisz, nazywany przez nią „najlepszym ze wszystkich zbóż”, kasztany jadalne i koper włoski. Tylko substancje odżywcze z tych trzech produktów są według świętej z Bingen stuprocentowo przyswajalne przez ludzki organizm, stanowiąc doskonały budulec i zapewniając siłę do walki z każdą słabością. Szczególnie godne polecenia jest spożywanie orkiszu jako podstawy każdego głównego posiłku. Koper włoski natomiast nadaje się idealnie jako przyprawa do wielu potraw, podobnie jak m.in. polecane: bertram, galgant, lubczyk, macierzanka, pietruszka, gałka muszkatołowa, cebula, czosnek, szałwia, pieprz czarny oraz sól. Ciekawostką jest, że średniowieczna święta podkreślała korzystny wpływ odpowiedniego przyprawiania potraw, w tym solenia, na właściwe trawienie i przyswajanie składników odżywczych. Należy się przy tym kierować zasadą, że przyprawy mają jedynie poprawić naturalny smak potrawy, nie dominując jej. 

Te pokrótce opisane zasady programu zdrowia św. Hildegardy, realizowane z wiarą i szczerą chęcią dobrych zmian, czynią dostępnym każdemu z nas ideał życia w równowadze i harmonii.

dr Alfreda Walkowska Stowarzyszenie Centrum św. Hildegardy w Polsce  dr Alfreda Walkowska od 25 lat popularyzuje w naszym kraju i za granicą wiedzę o św. Hildegardzie z Bingen. W 2007r. założyła Polskie Centrum św. Hildegardy. Od 2015 roku stowarzyszenie wydaje kwartalnik „Hildegarda“, jest też współorganizatorem wielu wydarzeń związanych z upowszechnianiem dziedzictwa Świętej: wykładów, warsztatów, sesji naukowych, konferencji, rekolekcji z postem, pielgrzymek do Eibingen z udziałem w  dorocznych uroczystościach wspomnienia liturgicznego św. Hildegardy i zwiedzaniem miejsc kultu. Stowarzyszenie pod kierunkiem dr Walkowskiej organizuje rekolekcje postne w klasztorze Benedyktynów w Tyńcu.    Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj