KalendarzRolników.pl
PARTNERZY PORTALU
  • Partner serwisu Narodowy Instytut Kultury i Dziedzictwa Wsi w Warszawie
  • Narodowy Instytut Wolności
  • Partner serwisu Krajowa Rada Izb Rolniczych
  • Partner serwisu Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego
  • Partner serwisu Województwo Podlaskie
  • Partner serwisu KRAJOWY OŚRODEK WSPARCIA ROLNICTWA

WYSZUKIWARKA

Rolniku! Nie daj się "wkręcić" maszynie! O zasadach bezpieczeństwa raz jeszcze

Opublikowano 07.09.2019 r.
Maszyny pozwalają odciążyć rolnika od ciężkiej pracy fizycznej i zwiększyć wydajność produkcji. Jednak niewłaściwie użytkowane stwarzają zagrożenie dla zdrowia i życia. Duża liczba ruchomych elementów roboczych (nie zawsze osłoniętych), w połączeniu z brakiem wiedzy lub brawurą obsługującego, zwykle prowadzi do wypadków, i to tych najgroźniejszych w skutkach.

Pochwycenia i uderzenia przez ruchome części maszyn i urządzeń – to druga grupa zdarzeń wypadkowych (zaraz po upadkach osób), do których dochodzi najczęściej w gospodarstwach rolnych. W tej grupie w 2018 roku zanotowano w Polsce 1 459 wypadków, co stanowi 12,3% ogólnej liczby wypadków zakwalifikowanych do wypłaty odszkodowania. Życie straciło 8 osób. Za każdą z tych liczb kryje się utrata zdrowia, kalectwo lub śmierć. Najbardziej niebezpieczna okazała się praca z pilarkami i elektronarzędziami.

W celu zmniejszenia liczby wypadków z udziałem maszyn Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego prowadzi kampanię prewencyjną pod hasłem „Nie daj się wkręcić”, wskazując zagrożenia i sposoby ich minimalizowania.

Z analiz KRUS wynika, że najczęściej okoliczności i przyczyny wypadków są podobne:

  • zły stan techniczny maszyn i urządzeń
  • używanie maszyn wyeksploatowanych, brak napraw i konserwacji, brak właściwych osłon i zabezpieczeń elementów ruchomych, stosowanie materiałów zastępczych przy naprawach, eksploatacja tzw. samoróbek (np. pił tarczowych);
  • remontowanie sprzętu we własnym zakresie bez odpowiednich kwalifikacji, zaplecza warsztatowego i narzędzi (np. z uwagi na koszty);
  • niestosowanie się do instrukcji obsługi (np. manipulowanie przy maszynach bez wyłączenia napędu); 
  • brak niezbędnego przeszkolenia i doświadczenia obsługującego;
  • wykorzystywanie maszyn i urządzeń niezgodnie z ich przeznaczeniem;
  • niestosowanie odzieży roboczej i środków ochrony indywidualnej, używanie niewłaściwego obuwia;
  • niewłaściwe trzymanie narzędzi i przedmiotów pracy;
  • lekceważenie zagrożeń przy pozornie łatwych czynnościach;
  • zły stan psychofizyczny osoby wykonującej pracę (w tym stan po spożyciu alkoholu, środków odurzających lub innych substancji o podobnym działaniu, choroba).

 

Rolnik podczas pracy z maszynami i urządzeniami rolniczymi musi być skoncentrowany na wykonywanym zadaniu oraz wykorzystywać maszyny zgodnie z ich przeznaczeniem i zasadami podanymi w instrukcji obsługi.

Aby nie dać się wkręcić w (niechlubne) statystyki KRUS, należy:

  • dbać o park maszynowy (kompletność wyposażenia, konserwacje sprzętu, niedemontowanie osłon i zabezpieczeń zainstalowanych przez producenta maszyny);
  • korzystać z maszyn i urządzeń zgodnie z ich przeznaczeniem, kierując się instrukcją i symbolami ostrzegawczymi;
  • obsługę maszyn i urządzeń powierzać wyłącznie osobom dorosłym, zdrowym, posiadającym wymagane przeszkolenie i uprawnienia (np. prawo jazdy kategorii T do kierowania ciągnikiem).
  • przed uruchomieniem maszyny upewnić się, że nikomu nie zagraża niebezpieczeństwo;
  • zabezpieczyć maszyny i urządzenia w czasie postoju przed niekontrolowanym uruchomieniem przez osoby postronne (wyjąć kluczyk ze stacyjki) oraz przemieszczeniem się lub stoczeniem (zachować bezpieczną odległość od pracującej maszyny);
  • przed przystąpieniem do regulacji lub usuwania awarii wyłączyć silnik i napęd oraz upewnić się, że maszyna jest unieruchomiona;
  • przed rozpoczęciem pracy w zespole uzgodnić zasady porozumiewania się (np. sygnałem dźwiękowym);
  • stosować odpowiednie obuwie, odzież roboczą i środki ochrony indywidualnej;
  • powstrzymać się od pracy w przypadku złego samopoczucia oraz po spożyciu choćby kieliszka alkoholu (alkohol osłabia refleks i potęguje zmęczenie, dlatego często jest przyczyną poważnych wypadków) lub środka odurzającego o podobnym działaniu;
  • robić przerwy w pracy na odpoczynek, gdyż zmęczenie, podobnie jak choroba, znacznie obniża sprawność organizmu.

Zasady obsługi maszyn

Podczas użytkowania, obsługi technicznej, konserwacji ciągnika i maszyn należy ściśle przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy określonych w instrukcji obsługi, a także wskazań symboli ostrzegawczych umieszczonych na ciągnikach i maszynach. Przed rozpoczęciem pracy trzeba sprawdzić prawidłowość działania poszczególnych mechanizmów oraz stan osłon zabezpieczających. Regulowanie i sprawdzanie poszczególnych mechanizmów, usuwanie zapchania zespołów roboczych oraz konserwacja ciągników i maszyn rolniczych mogą być wykonywane tylko w czasie postoju, przy unieruchomionym silniku i napędu zespołów roboczych. Nie wolno włączać napędu maszyn w celu ułatwienia ich mycia (tu zdarzają się najcięższe i śmiertelne wypadki, szczególnie przy czyszczeniu rozrzutnika obornika). Nie uruchamiaj maszyny, jeśli masz jakiekolwiek wątpliwości co do sposobu jej użycia!

Osłony

Maszyny i urządzenia wykorzystywane w gospodarstwie powinny być wyposażone w kompletne i nieuszkodzone osłony, zwykle oznaczone żółtym kolorem ostrzegawczym. Zabezpieczone osłonami powinny być wszystkie mechanizmy napędowe, silniki, koła pasowe i zębate, pasy, łańcuchy, wały, przekładnie, przeguby, wały przegubowo-teleskopowe, końcówki wałów wystające poza korpus maszyny i inne ruchome elementy.

Osłonięte powinny być także elementy robocze: noże, bijaki (osłonami zamontowanymi na stałe), tarcza piły i szlifierki kątowej (osłonami regulowanymi), elementy tnące maszyn żniwnych (osłonami zdejmowanymi wyłącznie na czas pracy).

Wałki przegubowo-teleskopowe powinny być osłonięte na całej długości osłoną stałą, zabezpieczoną łańcuszkami przed obracaniem się. Można je zakładać wyłącznie przy wyłączonym wale odbioru mocy, wyłączonym silniku i wyjętym ze stacyjki kluczyku. Niedopuszczalne jest pozbawianie maszyn i urządzeń osłon fabrycznych oraz praca z maszynami i urządzeniami bez osłon.

Odzież robocza i sprzęt ochrony osobistej

Należy stosować ubranie przylegające do ciała, by uniknąć pochwycenia przez ruchome części pracującej maszyny, oraz obuwie robocze o podeszwie zabezpieczającej przed poślizgnięciem. Środki ochrony osobistej: osłony twarzy, półmaski, ochronniki słuchu, okulary, kaski, rękawice, odzież ochronna powinny być dostosowane do rodzaju zagrożeń. Rękawic nie stosować przy pracy, podczas której istnieje groźba pochwycenia przez wirujące części (np. z pilarkami tarczowymi, heblarkami, szlifierkami stołowymi). Zabroniona jest praca w luźnej, niezapiętej odzieży ze zwisającymi częściami, ze względu na możliwość pochwycenia przez ruchome części maszyn.

Oprócz pochwycenia lub skaleczenia przez ruchome części, praca z maszynami naraża użytkownika na:

  • uderzenie przez zerwany element (pas, linę, łańcuch) lub np. przez poderwany kamień;
  • przygniecenie przez przewożony materiał lub maszynę (np. podczas sprzęgania);
  • upadek (np. wskutek poślizgnięcia);
  • poparzenie,
  • przejechanie lub potrącenie.

Na rolniku spoczywa odpowiedzialność za sprawność techniczną, prawidłowe wyposażenie i przygotowanie do pracy obsługiwanych maszyn i urządzeń. Obecnie w rolnictwie pracują coraz bardziej nowoczesne i złożone zestawy maszynowe oraz kombajny, do których obsługi potrzebni są dobrze przygotowani zawodowo operatorzy, świadomi zagrożeń związanych z ich użytkowaniem. Dlatego należy ciągle dokształcać się, uczestniczyć w szkoleniach i pokazach oraz uważnie czytać instrukcje obsługi maszyn.

Źródło: materiały KRUS
Fot W. Janiak.

kontakt1.jpg
Andrzej Siennicki
Artykuł opracowany we współpracy z Kujawsko-Pomorskim Orodkiem Doradztwa Rolniczego w Minikowie
 
Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj

Tematy pokrewne:
BHP w gospodarstwieBHP w gospodarstwie

Komitet do spraw pożytku publicznego
NIW
Sfinansowano ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich na lata 2018-2030
PROO