PRAWNIK RADZI: Jakie prawa ma pacjent?
Przestrzeganie praw pacjenta jest ustawowym obowiązkiem wszystkich uczestniczących w udzielaniu świadczeń zdrowotnych. Sprawozdania Rzecznika Praw Pacjenta wskazują, że nie są przestrzegane prawa pacjenta do świadczeń zdrowotnych oraz do dokumentacji medycznej. Nie najlepiej jest także z przestrzeganiem praw pacjenta do informacji oraz do poszanowania intymności i godności. Prawa pacjenta w naszym kraju ujęte są w kilku aktach prawnych, z których najważniejsze to Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej oraz Ustawa z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta.
Prawo pacjenta do świadczeń zdrowotnych
Pacjent ma prawo do świadczeń zdrowotnych odpowiadających wymaganiom aktualnej wiedzy medycznej. Pacjent ma prawo, w sytuacji ograniczonych możliwości udzielenia odpowiednich świadczeń zdrowotnych, do przejrzystej, obiektywnej, opartej na kryteriach medycznych procedury, ustalającej kolejność dostępu do tych świadczeń.
Pacjent ma prawo żądać, aby udzielający mu świadczeń zdrowotnych:
- lekarz zasięgnął opinii innego lekarza lub zwołał konsylium lekarskie;
- pielęgniarka (położna) zasięgnęła opinii innej pielęgniarki (położnej).
Lekarz może odmówić zwołania konsylium lekarskiego lub zasięgnięcia opinii innego lekarza jeżeli uzna, że to żądanie jest bezzasadne. Żądanie oraz odmowę odnotowuje się w dokumentacji medycznej.
Pacjent ma prawo do natychmiastowego udzielenia świadczeń zdrowotnych, ze względu na zagrożenie zdrowia lub życia.
Pacjent ma prawo do świadczeń zdrowotnych udzielanych z należytą starannością przez podmioty udzielające świadczeń zdrowotnych w warunkach odpowiadających określonym w odrębnych przepisach wymaganiom fachowym i sanitarnym. Przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych, osoby wykonujące zawód medyczny kierują się zasadami etyki zawodowej określonymi przez właściwe samorządy zawodów medycznych.
Prawo wyboru
Każdy pacjent korzystający ze świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych ma prawo wyboru:
- w ramach podstawowej opieki zdrowotnej – lekarza, pielęgniarki i położnej;
- w ramach ambulatoryjnej opieki specjalistycznej - poradni specjalistycznej udzielającej świadczeń we właściwym zakresie, które mają umowę z NFZ. Wybór placówki medycznej realizującej świadczenia w ramach kontraktu z NFZ jest dowolny;
- w ramach leczenia stomatologicznego – poradni specjalistycznej realizującej świadczenia z zakresu leczenia stomatologicznego, posiadającej umowę z NFZ;
- w ramach leczenia szpitalnego – dowolnego szpitala, posiadającego umowę z NFZ, na terenie całej Polski.
Prawo do informacji
Pacjent, który ukończył 16 lat, ma prawo uzyskać od lekarza przystępną informację o swoim stanie zdrowia, rozpoznaniu, proponowanych oraz możliwych metodach diagnostycznych i leczniczych oraz dających się przewidzieć następstwach zastosowania albo zaniechania określonych czynności medycznych.
W przypadku pacjenta w wieku 16 – 18 lat, taką informację ma prawo uzyskać także jego przedstawiciel ustawowy (np. rodzic). Lekarz powinien dokładnie wyjaśnić, na czym będą polegały przeprowadzane zabiegi i badania oraz w jakim celu pacjent będzie przyjmował dany lek. Pacjent ma prawo zobowiązać szpital (oraz każdy inny podmiot udzielający świadczenia zdrowotnego) do poinformowania osób bliskich lub wskazanych instytucji o śmierci lub zagrożeniu życia wynikającego ze swojego stanu zdrowia. Można udzielić takiego upoważnienia już w chwili przyjęcia do szpitala lub w trakcie pobytu. Szpital ma obowiązek wypełnić życzenie pacjenta niezwłocznie i skutecznie.
Upoważnienie powinno zawierać:
- miejscowość i datę;
- dane pacjenta (imię i nazwisko, adres zamieszkania, numer PESEL);
- dane osoby upoważnionej (imię i nazwisko, adres zamieszkania, nr dowodu tożsamości);
- wyraźny podpis pacjenta.
Prawo do wyrażenia zgody
Po otrzymaniu od lekarza wyczerpującej i zrozumiałej informacji o stanie zdrowia pacjent, który ukończył 16 lat, ma prawo wyrazić zgodę na przeprowadzenie badania. Pacjent może się nie zgodzić na dane świadczenie zdrowotne lub zażądać zaprzestania jego udzielania. Na pobyt w szpitalu oraz na wszystkie inne badania i świadczenia medyczne pacjent wyraża oddzielną zgodę. Zgoda może być ustna, pisemna albo wyrażona poprzez takie zachowanie zachowanie, które nie budzi wątpliwości co do podjętej decyzji. Pisemna zgoda jest wymagana w przypadku zabiegu operacyjnego albo zastosowania metody leczenia lub diagnostyki stwarzających podwyższone ryzyko mające wpływ na stan zdrowia pacjenta lub na jego życie. W przypadku, gdy pacjent w wieku 16 – 18 lat, który nie zgadza się na udzielenie mu świadczenia zdrowotnego, a jego przedstawiciel ustawowy (np. rodzic) ma odmienne zdanie, decyzję podejmuje sąd opiekuńczy.
Prawo pacjenta do tajemnicy informacji z nim związanych
Pacjent ma prawo do ochrony danych i utrzymania w tajemnicy informacji na swój temat, uzyskanych przez osoby wykonujące zawód medyczny (np. lekarzy), w związku z udzielaniem mu świadczeń zdrowotnych. Tajemnica lekarska obejmuje wszelkie informacje dotyczące stanu zdrowia, rozpoznania i przebiegu leczenia, jak również życia prywatnego, rodzinnego i zawodowego. Informacje te muszą być traktowane jako poufne i nie mogą być ujawniane osobom nieupoważnionym również po śmierci pacjenta. Osoby wykonujące zawód medyczny są zobowiązane do ujawnienia informacji, gdy tajemnica lekarska może powodować niebezpieczeństwo dla zdrowia i życia pacjenta i innych osób.
 |
Karolina Geilke
Artykuł opracowany we współpracy ze specjalistami ze Śląskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Częstochowie
Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj |
