KalendarzRolników.pl
PARTNERZY PORTALU
  • Narodowy Instytut Wolności
  • Partner serwisu Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego
  • Partner serwisu Narodowy Instytut Kultury i Dziedzictwa Wsi w Warszawie
  • Partner serwisu Krajowa Rada Izb Rolniczych
  • Partner serwisu Województwo Podlaskie
  • Partner serwisu KRAJOWY OŚRODEK WSPARCIA ROLNICTWA

WYSZUKIWARKA

Jak ocenić dobrostan świń w gospodarstwie?

Opublikowano 11.01.2020 r.
Dobrostan zwierząt to szereg czynników wpływających na ich stan zdrowia fizycznego i psychicznego, osiągany poprzez zastosowanie takich technik i metod produkcji, które pozwalają na osiągnięcie maksymalnie korzystnego poziomu ich życia. A jak ocenić dobrostan świń w gospodarstwie?

Inspekcja weterynaryjna dokonując kontroli w gospodarstwach utrzymujących trzodę chlewną zwraca uwagę na wiele czynników mających wpływ na dobrostan zwierząt. Obejmuje ona między innymi: systemy utrzymania zwierząt (czy zwierzęta utrzymywane są w pomieszczeniach inwentarskich w kojcach na ściółce lub bez ściółki, pojedynczo lub grupowo. Ponadto sprawdza czy wszystkie zwierzęta są utrzymywane w systemach dopuszczonych przepisami prawa. Jeżeli świnie są utrzymywane grupowo to sprawdza się czy w kojcach umieszczone są zwierzęta w podobnym wieku i wadze, czy zostały podjęte działania minimalizujące agresję wśród zwierząt, a jeżeli zwierzęta wykazują cechy agresji lub są zranione – czy jest możliwość ich odseparowania i utrzymywania ich pojedynczo. Jeżeli gospodarstwo utrzymuje 10 lub więcej loch lub loszek, to sprawdza się czy od 4 tygodnia po pokryciu do 1 tygodnia przed planowanym porodem zwierzęta są utrzymywane grupowo. Do utrzymania grupowego loch i loszek mogą być zastosowane kojce, w których znajdują się stanowiska umożliwiające czasowe zamknięcie lochy np. na czas sprzątania, karmienia itp. Warunek ten spełniają kojce samoblokujące. 

Sprawdza się również czy gospodarstwo posiada wydzielone miejsce do składowania środków dezynfekcyjnych, leczniczych produktów weterynaryjnych odpowiednio zabezpieczonych przed dostępem osób niepowołanych. A także czy odzież i obuwie przeznaczone są tylko do obowiązkowego użycia w gospodarstwie, maty dezynfekcyjne w liczbie zapewniającej zabezpieczenie wejść i wjazdów do gospodarstwa w przypadku wystąpienia zagrożenia epizootycznego i czy jest odpowiednia ilość środków dezynfekcyjnych pozwalających na przeprowadzenie doraźnej dezynfekcji. Kontrolujący zwracają uwagę na to czy budynki, w których utrzymywane są zwierzęta są zabezpieczone przed dostępem zwierząt innych, niż utrzymywane w gospodarstwie i czy przy wejściach do budynków, w których utrzymywane są zwierzęta, znajdują się tablice z napisem „Osobom nieupoważnionym wstęp wzbroniony”. 

Ponadto bada się czy w gospodarstwie nie są przetrzymywane produkty lecznicze weterynaryjne zawierające: substancje o działaniu beta-agonistycznym, które mogą być stosowane w celu przyspieszenia porodu, oestradiol 17ß i jego pochodne estropodobne, czy w gospodarstwie przestrzegany jest zakaz podawania zwierzętom gospodarskim  substancji o działaniu tyreostatycznym (stilbenów, pochodnych stilbenów, ich soli i estrów), substancji o działaniu beta-agonistycznym, (oestradiolu 17ß i jego pochodnych estropodobnych), substancji o działaniu estrogennym innych niż oestradiol 17ß i jego pochodne estropodobne oraz o działaniu androgennym lub gestagennym. Produkty lecznicze weterynaryjne zawierające powyższe substancje mogą być stosowane jedynie w celach leczniczych oraz muszą spełniać wymagania dla dopuszczenia ich do obrotu określone w przepisach prawa farmaceutycznego, a także mogą być podawane wyłącznie przez lekarza weterynarii w postaci zastrzyku lub w postaci spirali dopochwowych – w przypadku leczenia dysfunkcji hormonów płciowych. Osoba kontrolująca sprawdza także sposób sprawowania opieki i kontroli przez właściciela nad zwierzętami. Ocenia czy zwierzęta doglądane są co najmniej raz dziennie oraz czy doglądając zwierzęta zwraca się uwagę na stan ich zdrowia (problemy z oddychaniem, kulawizny, biegunki, osowiałość, niepobieranie pokarmu). 

Oględzinom podlega również oświetlenie pomieszczeń, w których przebywają zwierzęta, ze zwróceniem uwagi na posiadanie stałego lub przenośnego oświetlenia umożliwiającego przeprowadzenie kontroli o każdej porze, bez względu na porę dnia i nocy. 

Zwraca się także uwagę na to, w jaki sposób przemieszczane są zwierzęta na terenie chlewni i gospodarstwa oraz jakie są wykorzystywane do tego celu przedmioty. Do przepędzania zwierząt można używać wyłącznie grzechotek, klepek, płacht z tworzyw sztucznych, sklejki, twardej gumy. Nie dopuszczalne jest stosowanie drągów, prętów ani zakończonych ostro przedmiotów. Jeżeli do przepędu wykorzystuje się przyrządy wykorzystujące impulsy elektryczne, sprawdzeniu podlega to  czy są one używane jedynie w sytuacjach gdy zwierzę, przed którym jest wolna przestrzeń, nie reaguje na inne metody stosowane w celu spowodowania jego ruchu do przodu, czy impuls jest stosowany jedynie w mięśnie zadu i trwa nie dłużej niż 1 sekundę i czy pomiędzy kolejnymi impulsami następuje przerwa, a ponadto, jeśli na impuls nie było reakcji, czy był on ponawiany (impulsy elektryczne mogą być stosowane jednokrotnie).  

Wymagania dotyczące pomieszczeń i sprzętu używanego do obsługi zwierząt

Kontroluje się pomieszczenia dla zwierząt oraz sprzęt, który powinien być wykonany z materiałów nieszkodliwych dla zdrowia zwierząt oraz powinien być łatwy do czyszczenia i dezynfekcji. Podczas kontroli należy także ocenić: czystość pomieszczeń oraz sprzętu, a więc czy odchody zwierząt oraz niezjedzone resztki pasz są usuwane z pomieszczeń inwentarskich tak często, aby uniknąć wydzielania się nieprzyjemnych woni, zanieczyszczenia paszy lub wody oraz czy są one zabezpieczone przed muchami i gryzoniami. 

Podłoga w budynkach powinna być twarda, równa i stabilna, a jej powierzchnia gładka, nieśliska oraz nie posiadać żadnych dziur i ubytków, które mogłyby być niebezpieczne dla zwierząt. W przypadku utrzymywania świń w pomieszczeniach inwentarskich na betonowej podłodze szczelinowej, sprawdza się wymiary otworów i beleczek podłogi rusztowej – szerokość otworów w podłodze powinna wynosić nie więcej niż: 11 mm dla prosiąt, 14 mm dla warchlaków, loszek i knurków hodowlanych, 18 mm dla tuczników oraz 20 mm dla loszek po pokryciu lub loch. Szerokość beleczki w podłodze powinna wynosić co najmniej: 50 mm dla prosiąt i warchlaków oraz 80 mm dla tuczników, loszek i knurków hodowlanych, loszek po pokryciu lub loch. 

Ponadto należy sprawdzić czy w pomieszczeniu nie ma ostrych krawędzi ani innych wystających elementów, które mogłyby powodować urazy u zwierząt. W kojcach porodowych  należy zapewnić prosiętom swobodny dostęp do karmiącej lochy, a kojec ten powinien być wyposażony w przegrodę zapobiegającą przygnieceniu prosiąt przez lochę, powinna być wydzielone w nim część ze ściółką o powierzchni pozwalającej na jednoczesny odpoczynek wszystkich prosiąt. Jeżeli pomieszczenia wyposażone są w mechaniczny lub automatyczny system wentylacji, to sprawdza się czy są one połączone z systemem alarmowym sygnalizującym awarię systemu wentylacyjnego oraz czy jest system wentylacji awaryjnej. 

Minimalne normy dotyczące powierzchni

Jeżeli zwierzęta utrzymywane są pojedynczo, powierzchnia kojca powinna wynosić co najmniej: 
- 6 m2 – dla knurów, a w przypadku, gdy kojec ten jest wykorzystywany do krycia – 10 m2, 
- 3,5 m2 – dla loch w okresie porodu i odchowu prosiąt ssących, 
- 2,7 m2 – dla knurów i loszek hodowlanych o masie ciała od 30 do 110 kg, 
długość zwierzęcia powiększoną o 0,3 m, nie mniej jednak niż 2 m, zaś szerokość 0,6 m dla loch. 

W systemie grupowym powierzchnia kojca w przeliczeniu na jedną sztukę powinna wynosić co najmniej: 
n dla warchlaków i tuczników o masie ciała: do 10 kg – 0,15 m2, powyżej 10 do 20 kg – 0,2 m2, powyżej 20 do 30 kg – 0,3 m2, powyżej 30 do 50 kg – 0,4 m2, powyżej 50 do 85 kg 
– 0,55 m2, powyżej 85 do 110 kg – 0,65 m2, powyżej 110 kg – 1 m2, 
- dla knurków i loszek hodowlanych o masie ciała od 30 do 110 kg – 1,4 m2, 
- dla loch – 2,25 m2 (w przypadku loch prośnych co najmniej 1,3 m2 powierzchni kojca powinno stanowić stałe podłoże i nie więcej niż 15% tego podłoża otwory odpływowe, w przypadku utrzymania loch w grupie do 5 sztuk powierzchnia powinna być o 10% większa, zaś w przypadku utrzymywania loch w grupie powyżej 39 sztuk, powierzchnia może być mniejsza o 10 %, 
- dla loszek po pokryciu – 1,64 m2 (co najmniej 0,95 m2 powierzchni kojca powinno stanowić stałe podłoże i nie więcej niż 15% tego podłoża otwory odpływowe, w przypadku utrzymania loch w grupie do 5 sztuk powierzchnia powinna być o 10% większa, zaś w przypadku utrzymywania loch w grupie powyżej 39 sztuk, powierzchnia może być mniejsza o 10%. 

Dla loch lub loszek, utrzymywanych grupowo od 4. tygodnia po pokryciu do tygodnia przed przewidywanym terminem porodu, w gospodarstwie posiadającym co najmniej 10 sztuk loch lub loszek, długość każdego z boków kojca powinna wynosić co najmniej dla grup do 5 sztuk – 2,41 m, zaś dla grup powyżej 5 sztuk – 2,81 m. W odniesieniu do przepisów dotyczących wydzielenia w kojcu dla loch lub loszek części, w której znajduje się podłoże stałe, nie oznacza to, iż podłoże to musi być lite i pozbawione wszelkich otworów lub szczelin. Podłoże w tej części boksu może być perforowane, istotne jest, aby powierzchnia szczelin nie przekraczała 15% podłogi, a zwierzęta miały zapewnione miejsce zapewniające komfort, służące do odpoczynku. 

Świniom powinno zapewnić się stały dostęp do materiałów i przedmiotów absorbujących ich uwagę, w szczególności słomy, siana, drewna i trocin, nieszkodliwych dla zwierząt. Zgodnie z opinią Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) materiał manipulacyjny, aby spełniał swoje zadanie powinien posiadać następujące parametry: powinien być jadalny, nadający się do żucia, nadający się do badania i zniszczalny. w związku z tym, materiałami, które w najlepszym stopniu spełniają powyższe wymagania są słoma i siano. Optymalnym sposobem zapewnienia materiału manipulacyjnego jest utrzymywanie zwierząt na ściółce, jednakże możliwe jest także dostarczanie słomy i siana w pojemnikach, z których zwierzęta mogą ją wyciągać na przykład w pomieszczeniach bezściołowych. Innymi materiałami, które także w znacznym stopniu zapewniają świniom dobrostan są kawałki drewna, które mogą być popychane i gryzione. Dodatkowo można zastosować łańcuchy, piłki itp. W przypadku łańcuchów, ich atrakcyjność dla zwierząt wzrasta, gdy zostaną przymocowane do podłogi tak, aby świnie mogły je przesuwać wykonując ruch taki jak przy ryciu. 

Ocenić należy także poziom oświetlenia pomieszczeń światłem naturalnym bądź sztucznym, którego natężenie powinno wynosić co najmniej 40 lux, przez co najmniej 8 godzin. Sprawdzeniu podlega także pomiar stężenia szkodliwych gazów, który nie powinien przekraczać dla: CO2 – 3 000 ppm, H2S – 5 ppm, NH3 – 20 ppm. Ponadto powinniśmy sprawdzić wilgotność względną powietrza, temperaturę i prędkość ruchu powietrza gdyż te parametry mikroklimatu mają niebagatelny wpływ na stan zdrowia zwierząt i ich produkcyjność. 

 

kontakt1.jpg
Stanisław Piątkowski
Artykuł opracowany we współpracy z Kujawsko-Pomorskim Ośrodkiem Doradztwa Rolniczego w Minikowie
 
Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj

Komitet do spraw pożytku publicznego
NIW
Sfinansowano ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich na lata 2018-2030
PROO