KalendarzRolników.pl
PARTNERZY PORTALU
  • Partner serwisu Województwo Podlaskie
  • Partner serwisu Narodowy Instytut Kultury i Dziedzictwa Wsi w Warszawie
  • Partner serwisu KRAJOWY OŚRODEK WSPARCIA ROLNICTWA
  • Narodowy Instytut Wolności
  • Partner serwisu Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego
  • Partner serwisu Krajowa Rada Izb Rolniczych

WYSZUKIWARKA

Uprawa kukurydzy - nawożenie dobrze zbilansowane

Opublikowano 23.04.2020 r.
Kukurydza ze względu na wysoki potencjał plonotwórczy wykazuje duże zapotrzebowanie na składniki pokarmowe, przede wszystkim na azot, fosfor, potas i magnez, a z mikroelementów na cynk i mangan. To, czy są one wykorzystywane przez rośliny, nie zawsze zależy od ich obecności w glebie. Niejednokrotnie zdarza się, że makro- lub mikroelementy nie są pobierane z powodu nieodpowiedniego pH podłoża i zbyt jednostronnego nawożenia.

Ciągle wysokie koszty nawozów mineralnych zmuszają rolników do szukania oszczędności. Najprostszym sposobem ograniczenia wydatków jest zbadanie gleby pod kątem zasobności w składniki pokarmowe. Wysiew nawozów w ciemno jest nieracjonalny. Po pierwsze, takie podejście generuje niepotrzebne koszty, bo często wysiewane są nawozy zawierające składniki pokarmowe, których w podłożu i tak jest dużo, a po drugie, bardzo rzadko udaje się wówczas trafić w potrzeby roślin, co z kolei obniża wielkość i jakość spodziewanego plonu. Warto wspomnieć, że zgodnie z prawem minimum, o wielkości plonu decyduje nie ten składnik, którego w glebie jest najwięcej, lecz ten, którego jest najmniej.

Kukurydzę trudno jest przenawozić. Z plonem 1 t ziarna i odpowiednią ilością słomy przeciętnie pobiera: 30 kg azotu (N), 12 kg fosforu (P2O5), 30 kg potasu (K2O), 10 kg wapnia (CaO), 10 kg magnezu (MgO), 4 kg siarki (S) lub w przeliczeniu na SO3 – 10 kg, a także 11 g boru (B), 14 g miedzi (Cu), 110 g manganu (Mn), 0,9 g molibdenu (Mo) i 85 g cynku (Zn).

W porównaniu z pozostałymi zbożami pobiera około dwukrotnie więcej wapnia oraz dwu- i trzykrotnie więcej magnezu i boru. Wykazuje też dużą wrażliwość na niedobór cynku oraz średnią na niedobór boru, manganu i miedzi.

Spośród wszystkich składników pokarmowych niezbędnych do prawidłowego rozwoju, kukurydza najsilniej reaguje na nawożenie azotem i charakteryzuje się specyficzną dynamiką jego pobierania. Intensywne przyswajanie tego pierwiastka
rozpoczyna się w momencie wykształcenia 6-8 liści i trwa do fazy zasychania znamion. Jest to zwykle okres od drugiej dekady czerwca do drugiej dekady sierpnia. W tym czasie roślina pobiera 85% całkowitej ilości azotu. Fizjologicznie uzasadniony jest więc podział wyliczonej dawki N na przedsiewną (około 1/3 całości) i pogłówną, zastosowaną w czasie wegetacji. Dzięki lepszemu wykorzystaniu tak dozowanego azotu można zmniejszyć jego zużycie nawet o 20%.

Aplikacja drugiej dawki azotu powinna być jak najpóźniejsza, ale termin wysiewu ogranicza wysokość roślin. Do zastosowania w tym czasie zalecane są nawozy szybko działające: saletra amonowa lub saletra wapniowa, lecz ich użycie ma pewne ograniczenia. Nawożenie dolistne niesie ze sobą ryzyko poparzenia roślin, a granule nawozu stałego zatrzymujące się w kątach liści działają na nie toksycznie – najbezpieczniej jest podać nawóz stały za pomocą rozsiewaczy wyposażonych w aplikatory do rzędowego wysiewu. Gospodarstwa, które nie mają takiego sprzętu, zmuszone są wysiewać nawozy azotowe w jednej przedsiewnej dawce. Do nawożenia przedsiewnego kukurydzy najlepszym nawozem azotowym jest mocznik. Im lżejsza gleba, tym jego efektywność jest większa. Niskie temperatury i słaby jeszcze wzrost roślin wpływają na spowolnienie pobierania tego pierwiastka, przez co jest on dłużej dostępny. Wysiewamy go na mniej więcej dwa tygodnie przed siewem kukurydzy. Po aplikacji konieczne jest jak najszybsze wymieszanie go z glebą, co zabezpiecza przed stratami azotu w postaci amoniaku.

Zapotrzebowanie kukurydzy na fosfor rośnie w ciągu okresu wegetacji, najwyższe jest w czasie dojrzewania roślin. Ważne, by zapewnić im dostępną, łatwo przyswajalną formę w okresie wiosennych chłodów, ponieważ przy niższych temperaturach nie mogą pobierać tego składnika, cierpią na niedobory ujawniające się w postaci sinawych, antocyjanowych przebarwień (fioletowy kolor). Ten składnik najlepiej pobierany jest z fosforanu amonu (100-150 kg/ha). Nie należy przekraczać maksymalnych dawek tego nawozu w nawożeniu startowym, ponieważ zastosowanie zbyt dużego stężenia w obrębie nasion może spowodować ich uszkodzenia.

Największe potrzeby kukurydza zgłasza pod adresem potasu. Zapotrzebowanie na ten składnik jest duże w całym okresie wegetacji, osiąga szczyt tuż przed kwitnieniem i utrzymuje się już do końca rozwoju. Nawożenie fosforem i potasem jest najbardziej efektywne, gdy nawozy są dobrze wymieszane z 10-20-centymetrową warstwą gleby. Nawozy kompleksowe stosować najlepiej pod orkę jesienią lub na glebach lżejszych – pod najgłębiej wykonywane uprawki wiosenne, co najmniej 7-10 dni przed siewem ziarna. Ze względu na około 3-krotnie większe pobieranie przez ku-kurydzę potasu niż fosforu, zaleca się stosować nawóz kompleksowy o jak najszerszym stosunku P:K. Utrzymanie odpowiedniej zasobności gleby w fosfor i potas jest procesem długotrwałym oraz złożonym i nie powinniśmy go rozpatrywać tylko w odniesieniu do konkretnej uprawy, lecz do całego zmianowania. Bardzo ważny jest sposób za- gospodarowania resztek roślinnych.

Wiadomo, że większość pobranego przez rośliny fosforu kumulowana jest w ziarnie, a potasu w słomie. Pozostawiając słomę na polu, potrzeby nawozowe roślin względem fosforu mogą być wyższe niż względem potasu. W takich warunkach nawożenie fosforem przeprowadzamy pod każdą roślinę w zmianowaniu, a potasem w pierwszej kolejności pod rośliny wymagające, np. kukurydzę czy rzepak. Gdy słomę zbieramy, nawożenie fosforowo- -potasowe, w zależności od potrzeb i zasobności gleby, stosujemy pod każdą roślinę w zmianowaniu. W uprawie kukurydzy najważniejszym mikroskładnikiem jest cynk, następnie bor, a później miedź, mangan i molibden.

W praktyce rolniczej nawożenie mikroskładnikami dotyczy tylko cynku i boru, gdyż gleby w naszym kraju są ubogie w bor, a wymagania kukurydzy względem cynku i wrażliwość na jego niedobór są bardzo duże. Pierwiastki te możemy dostarczyć
roślinom doglebowo lub dolistnie. Pobranie azotu z gleby i przetworzenie go w plon nie jest możliwe bez odpowiedniego odżywienia roślin magnezem i siarką. Gleba przeznaczona pod siew kukurydzy powinna się charakteryzować co najmniej
średnią zasobnością w przyswajalny magnez. Najprościej jest uzupełniać jego niedobory przy okazji wapnowania gleb, stosując np. wapno węglanowe z zawartością magnezu.

Z kolei nawożenie siarką wykonujemy zwykle przy okazji dostarczania innych składników, m.in., w trakcie doglebowego nawożenia magnezem w formie siarczanu. Pamiętajmy, że rośliny bardzo słabo pobierają siarkę przez liście.

Kukurydza należy do roślin, które bardzo dobrze reagują na nawożenie naturalne dowolnym rodzajem nawozu tego typu. Najlepszym terminem przyorania obornika jest jesień, nieco gorszym wiosna. Dawka zależy od rodzaju gleby. W przypadku, gdy zawartość próchnicy jest niska, ilość obornika może wynosić nawet 40 ton/ha, na lepszych glebach (od klasy IVa) wystarczy 30 ton lub mniej. Ilość wprowadzonych składników mineralnych zależy od rodzaju nawozu naturalnego, ale można przyjąć, że przyorując 30 ton typowego obornika o zawartości wody 25%, dostarczamy do gleby 130 kg azotu, 25 kg fosforu i 150 kg potasu, 140 kg wapnia i 15 kg magnezu. Oczywiście, kukurydza tych składników nie wykorzysta w całości, ale należy założyć, że zapotrzebowanie na azot zostanie zaspokojone w 30%, a na fosfor i potas w około 50%.

Cennym źródłem wielu pierwiastków jest również gnojowica. Można ją stosować zarówno jesienią, jak i wiosną. Przyczynia się ona do wzrostu aktywności biologicznej gleby, a 1 m3 tego nawozu zawiera aż 4 kg azotu, 4 kg potasu oraz 3 kg fosforu. Wyliczając dawki poszczególnych nawozów naturalnych, należy mieć na uwadze dyrektywę azotanową i nie przekraczać normy 170 kg azotu na 1 ha w ciągu roku.

 
Hubert Sierant
Artykuł opracowany we współpracy z Łódzkim Ośrodkiem Doradztwa Rolniczego w Bratoszewicach 
Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj

Komitet do spraw pożytku publicznego
NIW
Sfinansowano ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich na lata 2018-2030
PROO