Cytryniec chiński - zdrowe jagody pięciu smaków

Jeśli jesteś przemęczony, osłabiony, żyjesz w ciągłym stresie, jesteś rozdrażniony, masz problemy z koncentracją, odczuwasz otępienie czy doznajesz stanów lękowych – sięgnij po owoce cytryńca. Ich spożywanie poprawia siły witalne, redukuje uczucie zmęczenia, poprawia sprawność fizyczną i umysłową. Dodatkowo przypisuje się im działanie wspomagające funkcjonowanie wątroby, jej regenerację, a także odtruwanie organizmu. Poza tym, czy to dzięki detoksykacji w wyniku czego poprawia się wygląd, czy na skutek działania przeciwzapalnego i antyoksydacyjnego (blokowanie wolnych rodników) – nazywa się je też jagodami wiecznej młodości. Opóźniają procesy starzenia, zarówno na poziomie tkankowym, np. ujędrniają i zmiękczają naskórek, jak i komórkowym – ograniczają programową śmierć komórek organizmu.

Za działanie wzmacniające odpowiada schizandryna występująca we wszystkich częściach rośliny. Dlatego też sporządzając herbatki czy nalewki można dodawać do nich również liście. Odmłodzenie i rewitalizacja, pełen lifting. Prawda to czy nie?

Artykuł ma charakter wyłącznie informacyjny i nie stanowi porady medycznej. Warto wiedzieć jednak, aby preparatów na bazie cytryńca nie używać przy nadciśnieniu tętniczym, zaburzeniach pracy serca, nadpobudliwości nerwowej i bezsenności. Ale faktem jest, że od setek lat ludy dalekowschodnie spożywały jagody cytryńca w czasie wyczerpujących podróży lub pracy, ze względu na wzmacnianie energii życiowej, w tym wydolności fizycznej i redukowanie stanów permanentnego zmęczenia. Ktoś nazwał te owoce naturalnym energetykiem, ale to tylko cząstka ich właściwości. Zawsze można też spróbować samemu.

Suszone nasiona dostępne są na rynku, choć ich cena nie jest niska – 100 g kosztuje ok. 30 zł. Lepiej więc wyhodować je samodzielnie – roślina pochodzenia syberyjskiego dobrze radzi sobie w warunkach klimatycznych Polski, a sadzonki dostępne są bez problemu. Uprawiana jest amatorsko, także w celach dekoracyjnych, ale zbiór owoców z jednego krzewu wynoszący średnio 4-5 kg i ich cena sprawiają, że zaczyna być traktowana jako alternatywna uprawa sadownicza z perspektywą produkcji towarowej.

Cytryniec chiński jest pnączem, wobec czego wprowadzając go do ogrodu czy zakładając plantację należy brać pod uwagę konieczność zamontowania podpór. Trzeba również wiedzieć, że jest rośliną rozdzielnopłciową, najczęściej jednopienną – na jednym krzewie występują wtedy zarówno kwiaty męskie, jak i żeńskie. Zdarzają się też okazy dwupienne, na których występują
kwiaty tylko jednej płci. Nabywając sadzonki trzeba zwrócić uwagę, aby w przypadku dwupienności zapewnić odpowiednią liczbę zapylaczy. Pochodzący z Dalekiego Wschodu jest rośliną prawie mrozoodporną, wytrzymuje temperatury dochodzące do – 30-35O C, ale lepiej wybierać stanowiska osłonięte od silnych wiatrów. Ponieważ nie znosi bezpośredniego silnego nasłonecznienia, najlepsze będą te z wystawą północno-zachodnią lub północno-wschodnią.

Wymaga gleb żyznych, próchnicznych i wilgotnych, ale jednocześnie przepuszczalnych, bowiem potrzebując dużo wilgoci, źle znosi nadmiar wody. Aby to zapewnić, czasami potrzebny jest drenaż. W działkowej uprawie kilku krzewów to nic trudnego: na samo dno dołka układa się warstwy kamyków, żwiru, kory i jeszcze warstwę piasku, a dopiero potem warstwę ziemi uprawnej. Gorzej, jeśli przyjdzie w ten sposób poprawiać warunki glebowe na większym areale. Nie znosi gleb piaszczystych i zbyt suchych. Preferuje obojętny odczyn gleby, w kierunku lekko kwaśnego. Sadzonki zaleca się rozmieszczać w rzędach odległych od siebie o 2 m, przy rozstawie w rzędzie co 1,5 m. Inni preferują uprawę bardziej zagęszczoną – naprzemianlegle w dwóch rzędach oddalonych od siebie o 1 m przy rozstawie w rzędzie 60-70 cm.

Cytryniec wchodzi w okres owocowania dopiero po upływie 4-6 lat. Dlatego w pierwszych latach po posadzeniu nie ma jeszcze potrzeby budowania podpór, może rosnąć swobodnie. Dopiero w czwartym sezonie powinno się go naprowadzić na różnego rodzaju konstrukcje wspierające: wysokie paliki, kratki, trejaże, a w uprawie towarowej wysokie na 3-3,5 m podpory w kształcie litery T, między którymi rozciąga się druty. Pędy podpina się do podpór podobnie, jak przy uprawie chmielu, za pomocą sznurów
przywiązywanych do drutów. W okresie swobodnego wzrostu, w pierwszych latach po posadzeniu, nie wymaga zbyt dużo zabiegów pielęgnacyjnych. Należy go jedynie systematycznie podlewać pamiętając tylko, żeby nie za mocno. W drugim roku dobrze jest zastosować nawożenie cienką warstwą obornika lub kompostu. Zabiegi pielęgnacyjne o wiele częściej przeprowadza się, kiedy cytryniec zacznie kwitnąć i owocować, Wtedy wymaga już regularnego nawożenia, a także corocznego przycinania pędów. Zabieg ten wykonuje się wczesną wiosną usuwając słabe i chore, a zeszłoroczne skracając nad 12.-15. oczkiem. Cięcie pobudza rośliny do obfitszego owocowania. W czasie, kiedy cytryniec już plonuje, trzeba też dopilnować
regularnego podlewania, bowiem niedobory wody, zwłaszcza w lipcu i sierpniu, powodują opadanie kwiatów i zawiązków owoców.

Krzewy zaczynają kwitnąć od maja do czerwca, a owoce dojrzewają w sierpniu i wrześniu. To niewielkie jaskrawoczerwone jagody zebrane w owocostany na wydłużonej szypułce, podobne do minigron. W swym składzie zawierają sporo kwasów organicznych: cytrynowego, jabłkowego i winnego, które mogą reagować z metalem. Żeby tego uniknąć, wskazane jest zbieranie ich do opakowań drewnianych, np. koszy czy łubianek. Opóźnienie terminu zbioru może powodować
osypywanie się owoców. Na koniec pozostaje nam cała sfera będąca domeną gospodyń: suszenie, soki, kompociki, dżemy, galaretki i nalewki.

Najprostsze jest, oczywiście, suszenie. Takie owoce można potem rozgryzać i żuć niczym liście innego, bardziej znanego pobudzacza, doznając przy tym nieokreśloności smaków: ni to kwaśne, ni gorzkie, ni cierpkie. Można je również zażywać w postaci dodatku do herbaty, spożywając napar razem z owocami. Po rozdrobnieniu dodają niepowtarzalnego smaku koktajlom,
jogurtom i smoothies.

Cytryniec zaspokoi także zwolenników codziennej terapii dla zdrowotności – wariantów nalewek jest kilka.

Nalewka z owoców cytryńca chińskiego

Składniki:

• 1 szklanka owoców,
• 1 szklanka wody,
• pół szklanki
• cukru,
• 1 szklanka spirytusu 95%.

Cukier zalać wodą, zagotować i ostudzić; roztworem zalać jagody cytryńca, dodać spirytus, zamieszać i całość przelać do słoja; odstawić na 4-6 tygodni, co jakiś czas wstrząsając; po tym okresie przecedzić i przelać do butelek. Nalewkę można wzbogacić o dodatkowe smaki i aromaty, np. wedug przepisu:

Nalewka farmaceutów na cytryńcu chińskim

Składniki:

• 1 litr owoców,
• 1 litr mleka,
• 1 litr spirytusu 95%,
• 0,75 kg cukru,
• ¾ laski wanilii,
• 3 goździki,
• 1 gwiazdka anyżu,
• kilka liści cytryńca.

Połączyć wszystkie składniki, podobnie jak w przypadku poprzedniego przepisu; przygotowany wywar przelać do słoja i odstawić na 6-8 tygodni; po tym czasie całość przefiltrować; dla uzyskania lepszego smaku można odstawić na kilka miesięcy w chłodne miejsce. Dla ogólnej poprawy samopoczucia i odbudowania nadwyrężonego pracą i stresem organizmu zaleca się picie 2-3 razy dziennie po jednej łyżce nalewki przez kilka tygodni.

Tylko uwaga, to są przepisy na nalewki lecznicze, więc i dozowanie musi być aptekarskie.

Janusz Szrama Artykuł opracowany we współpracy z Łódzkim Ośrodkiem Doradztwa Rolniczego w Bratoszewicach  Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj