Stres cieplny u krów - jakie konsekwencje?

Dodatkowo nasilenie tego zjawiska wywołuje wilgotność powyżej 80 proc. W takich warunkach oddawanie ciepła jest bardzo utrudnione. Najczęściej występującymi objawami stresu cieplnego są: zwiększona częstotliwość oddechów, wzmożone pocenie się, podwyższona temperatura ciała, gwałtowny spadek produkcji mleka nawet o 30-40 proc., wzrost poziomu komórek somatycznych, a także zmniejszenie apetytu oraz pogorszenie wskaźników rozrodu. Najbardziej narażone na stres cieplny są krowy utrzymywane w niskich, słabo wentylowanych oborach uwięziowych, gdzie nie ma chłodniejszego miejsca. Ważne jest, by przestrzegać norm optymalnej obsady zwierząt. W przypadku budynków o małej kubaturze należy zadbać o udostępnienie zacienionego okólnika z dostępem do czystej wody.

Podczas upałów czynnikiem stresogennym dla krów są insekty, które działają drażniąco, uniemożliwiają spokojny odpoczynek i – co najgorsze – są nosicielami drobnoustrojów chorobotwórczych. Szczególnie narażone na infekcje są krowy w okresie letnim, ponieważ z powodu wysokich temperatur słabiej domykają się zwieracze ujścia kanału strzykowego oraz ujście dróg rodnych, szczególnie w przypadku zatrzymania łożyska. W związku z tym należy pamiętać o zwalczaniu insektów wszystkimi dostępnymi środkami.

W celu zapewnienia zwierzętom optymalnych warunków w oborze najpopularniejszą metodą jest stosowanie wentylatorów. Ważne jest, aby były one właściwie rozmieszczone, w odległości równej 10-krotności ich średnicy oraz ustawione tak, aby kierunek ich nawiewu był zgodny z kierunkiem najczęściej wiejących wiatrów i przechylone w dół, aby skierować przepływ w punkt bezpośrednio poniżej linii nawiewu kolejnego wentylatora. Zwiększyć przepływ powietrza w budynku można też za pomocą wentylacji tunelowej, w której cały wlot powietrza znajduje się na jednej ścianie szczytowej obory, a wentylatory wyciągowe – na przeciwległym końcu.

Do zmniejszenia temperatury ciała zwierząt stosowane jest również chłodzenie ewaporacyjne polegające na moczeniu, a następnie odparowywaniu wody ze skóry. Jest to jedna z najbardziej efektywnych metod. Można również instalować zraszacze. Mają one za zadanie zwilżyć sierść i skórę krowy, natomiast wentylatory wymuszają ruch powietrza, powodując schładzanie ewaporowanej powierzchni.

Ciekawe jest zastosowanie systemu z powietrzem chłodzonym wodą. Polega on na wykorzystaniu energii z powietrza do jej odparowywania. Parowanie wody do ciepłego powietrza obniża jego temperaturę i jednocześnie zwiększa wilgotność. Wdychające je zwierzęta schładzają się. Do atomizacji drobin rozpylanej cieczy używane są wysokociśnieniowe systemy zamgławiające.

Podczas upałów należy też stosować odpowiednie żywienie. Stres cieplny przekłada się na ograniczone pobieranie suchej masy. Krowy wykazują skłonność do sortowania i wybierają paszę treściwą. W związku z tym warto w tym okresie zwiększyć częstotliwość karmienia nawet do 4 razy na dobę, tak by zwierzęta miały ciągły dostęp do świeżej paszy oraz zadawać większe porcje wieczorem, gdy temperatura jest niższa. Sortowaniu paszy można również zapobiegać poprzez stosowanie „lepiszczy” sklejających drobne frakcje paszy z dłuższymi. Do tego celu możemy użyć melasy.

Należy pamiętać, iż podczas upałów krowa wypija nawet 150- -180 l wody. Dlatego konieczne jest zapewnienie stałego i swobodnego dostępu do czystej wody. Należy sprawdzić czy poidła mają drożny przepływ oraz czy ich liczba w stosunku do obsady jest wystarczająca.

Stres cieplny u krów powoduje mniejsze pobieranie paszy, dlatego należy spróbować zwiększyć koncentrację składników pokarmowych w dawce zarówno pod względem białka, jak i energii. Daje to szansę na ograniczenie spadku produkcji mleka. Na skutek wysokich temperatur zwierzęta pocą się i wydalają większe ilości moczu będącego następstwem pobierania zwiększonej ilości wody. Ubywa więc z organizmu cennych makro- i mikroelementów. Należy je więc uzupełniać w dawce pokarmowej nawet o 30 proc. Dobrym rozwiązaniem jest również stosowanie dodatków paszowych zawierających antyoksydanty, np. witaminę E lub selen.

Przebywanie zwierząt w stresie cieplnym prowadzi często do następujących chorób:

Kwasica

Podczas upałów widoczne jest nasilone sortowanie paszy przez zwierzęta. Wybierają one łatwiej fermentujące frakcje paszy, które w nadwyżce powodują nadmierne zakwaszenie treści żwacza. Ponadto ograniczone przeżuwanie powoduje zmniejszenie produkcji naturalnego bufora, jakim jest ślina. Charakterystycznymi objawami kwasicy są: obniżenie zawartości tłuszczu w mleku oraz biegunka, w czasie której kał ma barwę szarawą lub żółtawą oraz kwaśny zapach. Poza zapewnieniem jednolitej struktury paszy należy, m.in.: przeprowadzić kontrolę ostrości noży w wozie paszowym, prawidłowej kolejności mieszania oraz wilgotności paszy. Ponadto warto rozważyć stosowanie buforów, np. kwaśnego węglanu sodu.

Ketoza

W wyniku stresu cieplnego następuje ograniczone pobieranie paszy, co utrudnia pokrycie wysokich potrzeb energetycznych zwierząt. W efekcie może dojść do wykorzystania rezerw energetycznych skumulowanych w tłuszczu okrywowym, co prowadzi do ketozy. Jej objawami są: gwałtowna utrata kondycji, wzrost zawartości tłuszczu w mleku przy spadku zawartości białka, zapach acetonu w wydychanym przez zwierzę powietrzu, zaparcia, suchy, twardy kał. Istotnymi z punktu widzenia hodowcy są: spadek wydajności mlecznej, pogorszenie rozrodu i utrata apetytu. Zapobiegać możemy poprzez zwiększenie koncentracji energii w dawce. Należy jednak zachować ostrożność, ponieważ nadmierny wzrost łatwostrawnych węglowodanów może doprowadzić do kwasicy.

Kulawizny

Zwierzęta odczuwając stres cieplny częściej stoją. Dzięki temu większa powierzchnia ciała oddaje ciepło. Skrócenie czasu leżenia w połączeniu np. z przewlekłą kwasicą podkliniczną może powodować kulawizny. Ponadto skrócenie czasu odpoczynku wpływa negatywnie na wydajność mleczną, zaś niechęć do poruszania się, będąca skutkiem kulawizny, może doprowadzić do ketozy.

Mastitis

Ciepło oraz wysoka wilgotność powietrza są idealnymi warunkami do namnażania się patogenów, zaś duża liczba much stanowi znakomity wektor, dlatego w okresie letnim częściej mamy do czynienia z zapaleniem wymienia. Występowanie niektórych chorób metabolicznych (np. ketozy) powoduje większe ryzyko wystąpienia mastitis. Choroba ta najczęściej ma postać subkliniczną, której nie towarzyszą charakterystyczne objawy. Symptomami mogą być pogorszona somatyka, spadek wydajności, opuchlizna i zaczerwienienie wymienia. Natomiast w postaci klinicznej dodatkowo występują:

gorączka, bolesność wymienia oraz zmiany w mleku (kłaczki, strzępki, krew). W celu zapobiegania mastitis należy dbać o czystość legowisk oraz w przypadku stosowania zraszaczy nie dopuszczać do osiadania wody na legowiskach.

Rozród

Na początku laktacji u krów mlecznych występuję ujemny bilans energetyczny potęgowany często przez ograniczone pobieranie
pokarmu spowodowane wysokimi temperaturami. W konsekwencji następuje rozchwianie gospodarki hormonalnej opóźniające wznowienie aktywność jajników i zwiększające odsetek cichych ruj. Wysokie temperatury sprzyjają zjawisku stresu oksydacyjnego mającego negatywny wpływ na implantację zarodków, rozwój płodu oraz regularność cyklu rujowego. W po-
równaniu z okresem zimowym skuteczność zacieleń latem jest niższa o 20-30 proc. Cielęta urodzone przez krowy doświadczające stresu cieplnego w okresie zasuszania charakteryzują się niższą masą urodzeniową i słabszą kondycją. W tym przypadku profilaktyka polega na zapewnieniu odpowiedniego mikroklimatu. Krowom w początkowej fazie laktacji podaje się paszę o wyższej koncentracji energii. Ponadto wskazane jest stosowanie dodatków paszowych zawierających antyoksydanty, np. witaminę E lub selen.

Reasumując, choroby spowodowane przez stres cieplny są ze sobą powiązane, a konsekwencje jednych generują drugie. Należy więc starać się zapewnić zwierzętom odpowiednie warunki dobrostanu.

Redakcja KalendarzRolnikow.pl Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj