Mikołajkowe refleksje - skąd się wziął Święty Mikołaj?

Kim był św. Mikołaj?

Wiadomo, że św. Mikołaj był w IV wieku biskupem w Azji Mniejszej, w miasteczku Mira. Legendy głoszą, że ratował skazanych na śmierć rycerzy, ocalił tonących żeglarzy, pomagał biednym ludziom - ukradkiem podarował im pieniądze. Św. Mikołaj stał się zatem symbolem ludzkiej dobroci i miłości do bliźniego. 

Św. Mikołaj w polskiej tradycji ludowej

Święty Mikołaj szczególne miejsce zajmuje w polskiej tradycji ludowej. Uznawano go za patrona pasterzy, opiekuna bydła i trzód. W dniu jego święta na wsiach kropiono zwierzęta wodą święconą (aby uchronić je przed wilkami). Modlono się również do św. Mikołaja, by chronił domostwa przed złem. Św. Mikołaj to także opiekun dzieci, który do dzisiejszych czasów obdarowuje je prezentami. W Polsce - 6 grudnia - prezenty Mikołaj wkłada zazwyczaj do butów i skarpet. Kolejny raz odwiedza nas w wigilię - 24. grudnia i zostawia wtedy większe podarunki pod choinką.

Tradycję składania podarunków w wigilię św. Mikołaja miał rozpowszechnić ks. Piotr Skarga, który założył w Krakowie tzw. Skrzynkę św. Mikołaja. Skrzynka ta pozostawała pod opieką specjalnego bractwa, które każdego roku 6 grudnia wypłacało z niej pieniądze dla biednych, a uczciwych dziewcząt, żeby umożliwić im zamążpójście lub wstąpienie do klasztoru. 

Dawniej zupełnie inaczej obchodzono dzień św. Mikołaja. Na Podkarpaciu wierzono np., że w noc św. Mikołaja wilki schodzą się w jedno miejsce, a Święty wyznacza czyje bydło czy owce wolno im pożerać w przyszłym roku. Gospodarze, aby uchronić się przed nimi, odmawiali modlitwę do św. Mikołaja. 

W niektórych regionach kraju panował zwyczaj, że w ten dzień chłopiec przebrany za Świętego Mikołaja chodził po domach i obdarowywał dzieci jabłkami. Najmłodsi otrzymywali również pierniki, obwarzanki, drewniane zabawki. Te upominki nie przypominają już tych, jakie współcześnie otrzymują nasi Milusińscy. 

Święty Mikołaj w różnych częściach Polski ma inne określenia, np. „Gwiazdor” czy „Dziadek Mróz”. 

Jeśli chodzi o wizerunek św. Mikołaja, to dawniej przedstawiano go jako biskupa w odświętnym stroju. Z czasem, jego wygląd zyskał mniej poważny charakter – to najczęściej staruszek z długą siwą brodą w czerwonym ubraniu z czapką z pomponem. Prezenty ukrywa oczywiście w dużym worku :-)

Źródło: J. Uryga, Rok polski..., Włocławek 2013, s. 21-23.

Redakcja KalendarzRolnikow.pl     Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj